Tag: С

СОКОЛСТВОТО ВО ВАРДАРСКА МАКЕДОНИЈА – српско спортско движење. Организирано се јавува со формирањето на друштвата во Куманово (1909), Скопје (1910), Тетово (1910) и Крива Паланка (1912). Нивните управи ги оформувале главно просветните работници и други угледни Срби, а членството – претежно ученици. Друштвата биле членови на Сојузот на српските соколски друштва „Душан Силни“ во Белград.… Continue reading СОКОЛСТВОТО ВО ВАРДАРСКА МАКЕДОНИЈА

СОЛАНА, Хавиер Франциско Мадаријада (Јавиер Францисцо Мадариада Солана) (Мадрид, Шпанија, 14. Ⅶ 1942) – шпански и европски политичар и дипломат. Универзитетски професор по физика. Во 1968 г., како социјалист, учествува во протестите во Шпанија против НАТО, а подоцна е Генерален секретар на НАТО (1995–1999), кога е извршена агресијата врз СРЈ. Висок претставник на ЕУ за… Continue reading СОЛАНА, Хавиер Франциско Мадаријада

СОЛДАТОВ, Никола (Скопје, 25. ⅩⅠⅠ 1926 – Сремска Каменица, Србија, 2. Ⅺ 1989) – спортски новинар. Завршил гимназија во Скопје (1946) и учествувал во НОБ (од 1944). Во Радио–Скопје бил редактор и уредник на Младинската, Спортската и на други редакции, а бил и спикер, коментатор и радио–репортер (од 1946). Вршел преноси од голем број спортски… Continue reading СОЛДАТОВ, Никола

СОЛЕВ, Димитар (Велес, 24. Ⅴ 1930 – Скопје, 24. Ⅸ 2003) – раскажувач, романсиер, драмски автор, есеист, книжевен критичар, преведувач и општественик. Дипломирал на Филозофскиот факултет во Скопје. Бил член на ДПМ (од 1956), член на СКМ (од 1956), член на Комисијата за култура на Претседателството на СКЈ, претседател на ДПМ и член на Македонскиот… Continue reading СОЛЕВ, Димитар

СОЛТЕР, Роберт Брус (Роберт Бруце Салтер) (Онтарио, Канада, 15. ⅩⅠⅠ 1924) – ортопед-хирург, унив. проф. во Торонто (од 1986), академик. Дипломирал на Мед. ф. во Торонто (1947), а специјализирал ортопедија во 1955 г. Докторирал во 1957 г. и во истата година ја дизајнирал „пелвичната остеотомија“ за хируршко лекување на ацетабуларната дисплазија кај децата. Иноватор е… Continue reading СОЛТЕР, Роберт Брус

СОЛУН (Тесалоники) – град во Егејскиот дел на Македонија (РГР), со 407.900 ж. (2002). Се простира покрај северниот брег на Солунскиот Залив и на западните падини на пл. Хортач. Најдобра копнена врска кон север одржува по долината на р. Вардар, кон запад по долината на р. Бистрица, а преку пл. Хортач со источниот дел на… Continue reading СОЛУН

СОЛУНСКА ГИМНАЗИЈА – прва полна гимназија во Македонија, основана од Бугарската егзархија, отворена во 1881 г. во Солун под името Бугарска машка гимназија „Св. Кирил и Методиј“, иако работата ја започнала уште во учебната 1879/80 г. За прв директор бил назначен учителот и учебникар Кузман шапкарев, кој по само една година, поради судир со Егзархијата… Continue reading СОЛУНСКА ГИМНАЗИЈА

СОЛУНСКА СОЦИЈАЛИСТИЧКА ФЕДЕРАЦИЈА (Солун, 24. Ⅶ 1909 – 1918) – легална партија што дејствувала за класно и синдикално обединување на османлискиот пролетаријат и за освојување на политичката власт. Нејзин пратеник во Османлискиот парламент бил Димитар Влахов. Ги издавала весниците „Работник“ и „Работнически весник“ на 4 јазици (турски, еврејски, грчки и бугарски). Соработувала со Интернационалното социјалистичко… Continue reading СОЛУНСКА СОЦИЈАЛИСТИЧКА ФЕДЕРАЦИЈА

СОЛУНСКИ ВИЛАЕТ (1867–1912) – административно-територијална единица во Османлиската Империја, формирана во 1867 г., со центар во Солун. Во почетокот бил составен од санџаците: Солун, Тирхала, Серез и Драма. С“ до формирањето на Битолскиот (1873) и Косовскиот (Скопскиот) вилает (1877), во негов состав повремено влегувале и санџаците: Битола, Дебар, Елбасан и Скопје. Подоцна овој вилает бил… Continue reading СОЛУНСКИ ВИЛАЕТ

„СОЛУНСКИ ЈУНАК“ – гимнастичка организација (1908–1912). Управата ја сочинувале: И. Васков – претседател, Д. Малинов – потпретседател, Даниел Бланшуд, учител по гимнастика во Солунската гимназија – главатар (начелник), Д. Ангелов – секретар, П. Манчев – домаќин, М. Богданов и Т. Бошков – советници. Членовите, главно ученици, имале униформи и редовно вежбале на отворено, а се… Continue reading СОЛУНСКИ ЈУНАК

СОЛУНСКИ КОНГРЕС НА ТМОРО (1903) – општ конгрес на Организацијата, на кој била донесена одлуката за кревање востание во Македонија во 1903 год. Конгресот бил свикан од Иван Гарванов (во својство на претседател на ЦК) со писмено известување од 24. ⅩⅠⅠ 1902 / 6. И 1903 г. Конгресот се одржал на 2–4/15– 17. И 1903… Continue reading СОЛУНСКИ КОНГРЕС НА ТМОРО

СОЛУНСКИ ПРОЦЕС (20. Ⅲ – 5. Ⅵ 1917) – процес во кој Српскиот воен суд во Солун им судел на водачите на тајното здружение „Обединување или смрт“, под обвинение дека се обиделе да извршат преврат и атентат врз престолонаследникот Александар Караѓорѓевиќ. Седуммина од обвинетите биле осудени на смрт. Од нив тројца биле погубени, меѓу кои… Continue reading СОЛУНСКИ ПРОЦЕС

СОЛУНСКИ, Георги (с. Косала, Радомирско, Р. Бугарија, 3. Ⅲ 1939) – претседател на Традиционалната македонска организација ВМРО (Независна) „Илинден“, со седиште во Софија. Потекнува од македонско свештеничко семејство, доселено во Бугарија од Егејскиот дел на Македонија. Живее во Софија како артист и асистент по режија. Борец за националните права на Македонците во Република Бугарија. В.… Continue reading СОЛУНСКИ, Георги

СОЛУНСКИ, Коце (Прилеп, 30. Ⅲ 1922 – Скопје, 3. Ⅴ 2006) – прозаист и поет. Учесник во НОБ. Завршил Филозофски факултет во Скопје. Вршел разни општествени функции. Бил претседател на ДПМ. Коце Солунски БИБ.: Трагите не се завеани, роман, 1960; Втората македонска, повест, 1963; Мирче Ацев, романизирана биографија, 1968; Божана, радио-драма, 1970; Факелот драма, 1971;… Continue reading СОЛУНСКИ, Коце

СОЛУНСКО КРАЛСТВО (1204– 1224) – латинска крстоносна држава, со центар во Солун, ја основал главниот водач на Четвртиот крстоносен поход маркизот Бонифациј Монфератски (1204–1207). Ги опфаќала Јужна и Источна Македонија, Тесалија, Средна Грција и Пелопонез. По смртта на Бонифациј, на престолот дошол неговиот малолетен син Димитриј (1207–1224), кој бил крунисан за крал (1209) и владеел… Continue reading СОЛУНСКО КРАЛСТВО

СОЛУНСКО ЦАРСТВО (ДЕСПОТСТВО) – епирска држава, прогласена за царство (1225/1226), откако епирскиот владетел Теодор И го зазел Солун (1224) и го ликвидирал Солунското латинско кралство. Бил крунисан од Охридскиот архиепископ Димитриј Хоматијан, со претензии тој да се претстави како наследник и обновувач на Византија. Подем бележело до битката кај Клокотница со поразот на Теодор (1230),… Continue reading СОЛУНСКО ЦАРСТВО

СОМАТОФИЛАКСИ (соматофилакес) – телесна стража, телохранители од највисок ранг во времето на Александар Ⅲ Македонски. Се сметала за особено почесна должност за хетајрите. Тие деноноќно чувале стража околу кралот. Најпрвин биле седум, а по враќањето од Индија осум. ЛИТ.: Ф. Папазоглу, Историја на хеленистичкиот период, Скопје, 1995; Н. Проева, Историја на Аргеадите, Скопје, 2004. К.… Continue reading СОМАТОФИЛАКСИ

СОМОВИ (Силуридае) – голема фамилија слатководни риби од ре-дот сомовидни риби (Силуриформес), од кои во Македонија е регистриран еден вид: сом (Силурус гланис). ЛИТ.: М. Беазлеѕ, Гуиде то Фресхњатер Фисх оф Бритаин анд Еу-Сом ропе, Лондон; Ј. Цривелли, Тхе Фресхњатер фисх ендемиц то тхе Нортхерн Медитерранеан Регион, Тоур ду Валат Публицатион, 1996; М. Наумовски, Рибите… Continue reading СОМОВИ

СОНИКСЕН, Алберт (Алберт Сонниксен) (1878 – 1931) – американски писател и новинар. Во 1906 г., се приклучил кон четата на Л. Иванов, која дејствувала во Воден и со неа минал низ многу краишта на Македонија. Впечатоците ги запишал во книгата „Исповед на еден македонски четник“ (Њујорк, 1909). Преку неа американската јавност можела да се запознае… Continue reading СОНИКСЕН, Алберт

СОНЧАРКА . (Мацролепиота процера (Сцоп.) Сингер) – чест и широкораспространет вид габа, присутна во исхраната на населението во Маке-Габа сончарка донија. М. Кр.

СООБРАЌАЈ – значајна дејност за развој на вкупното стопанство, која во изминатиот период бележи мошне нерамномерен развој. До Втората светска војна единствено беше развиен железничкиот сообраќај. Патниот сообраќај, поштата и телекомуникациите беа слабо развиени, примитивно организирани и се одвиваа по земјени патишта и со запрежни средства. Во повоениот период, општиот развој на сообраќајната дејност беше… Continue reading СООБРАЌАЈ

СОПИШТЕ – село во Скопско. Се наоѓа на југоисточните падини на планината Водно, на надморска височина од околу 500 м. Со Скопје е поврзано со редовна градска автобуска линија. Има 5.325 ж., од кои 5.255 се Македонци, 39 Срби и 11 Власи. Населението се занимава со одгледување житни култури Село Сопиште и лозарство. Тоа е… Continue reading СОПИШТЕ

СОРОС, Џорџ (Будимпешта, Унгарија, 1930) – инвеститор, филантроп и филозоф. На седумнаесетгодишна возраст емигрирал во Англија (1947), каде што дипломирал на престижната Тхе Лондон Сцхоол оф Ецономицс. Тука се запознал со теоријата за отворено општество на филозофот Карл По-пер и ја прифатил како нејзин постојан поддржувач. Подоцна се преселил во САД (1956), каде што го… Continue reading СОРОС, Џорџ

СОСК – средновековен град, тема, разурнат по наредба на царот Василиј Ⅱ (1018), доделен на управа на византискиот благородник Сфранцес Палеолог (1334). Се лоцира на патот помеѓу Острово и Кајлари, во подножјето на пл. Каракамен, кај селото Катраница (Пирги), каде што и денес е зачуван топонимот Град. ЛИТ.: Т. Томоски, Каде лежел средновековниот град Соск?,… Continue reading СОСК