Tag: В

ВАСИЛИЈ Ⅰ (811 – 29. Ⅷ 886) – византиски цар (867–886), основач на македонската династија. Ја зацврстил позицијата на Византија и го проширил византиското црковно влијание во Бугарија (869/70, победа над римските легати за припадноста на Бугарската црква), кај Словените од западен Балкан и во Киевска Русија. Неговата законодавна дејност е претставена во „Василики” (шест… Continue reading ВАСИЛИЈ Ⅰ

ВАСИЛИЈ Ⅱ (957 – 15. Ⅻ 1025) – византиски цар (976–1025), меѓу најзначајните од македонската династија. Воспоставил цврста власт. Со децении војувал против Самуиловото Царство; со Самуил и наследниците трпел порази (Трајанова Порта, 986 г.) и победувал (Сперхеј, 996; Беласица, 1014), на крајот го уништил (1018), а границата на Византија ја воспоставил на реките Дунав… Continue reading ВАСИЛИЈ Ⅱ

ВАСИЛИЧАРСКИ НАРОДНИ ПЕСНИ – лирски обредни календарски песни, по содржина и намена слични на коледарските. Новата година одделно ја прославувале децата од возрасните. Децата ја празнувале со обичаи и песни, кои се блиски до оние од Бадник. И овие песни немаат развиена мелодија, туку се кажуваат со скандирање, со карактеристични извици на крајот од песната.… Continue reading ВАСИЛИЧАРСКИ НАРОДНИ ПЕСНИ

ВАСИЌ, Растко (Белград, 1937) – археолог. Дипломирал во 1961 г. на Катедрата по археологија на Филозофскиот факултет во Бел-град, на која магистрирал (1964) и докторирал (1971) со тема од постарото железно време во тогашната СФРЈ. Работи во Археолошкиот институт во Белград. Објавил повеќе од 250 трудови (студии, прилози, критики и прикази), од кои поголемиот дел… Continue reading ВАСИЌ, Растко

ВАСКИДОВИЧ, Емануел (Манолаки Васкидов) (Мелник, 1795 – 30. IX 1875) – учител и автор на учебници и книги. Се школувал во Мелник, на о. Хиос и во Букурешт. Бил учител во Мелник, а по 1815 г. го отвора првото световно елино-бугарско училиште во Свиштов. Воведува заемноучилишна метода. Со Н. Бозвели напишал „Славеноболгарское детоводство за малките… Continue reading ВАСКИДОВИЧ, Емануел

ВАСКОВ, Благој Панчев (Велес, 4. Ⅱ 1912 – Скопје, 22. IX 1983) – ветеринар, редовен проф. на Земјоделскиот факултет во Скопје, на кој бил три пати избиран за декан. Докторирал на Ветеринарниот факултет во Загреб (1952). Бил и проректор на Универзитетот во Скопје и прв началник на Ветеринарната служба на Македонија (1945–1947). Автор е на… Continue reading ВАСКОВ, Благој Панчев

ВАСКОВ, Илија Ганчов (Велес, 31. Ⅻ 1934) – спец. по максилофацијална хирургија и редовен проф. на Ст. ф., академик. Завршил Ст. ф. во Белград (1959), а Мед. фак. во Скопје (1968). За асистент по стоматолошка хирургија на Стоматолошкиот одд. при Мед. фак. е избран во 1961 г. Специјализирал во Скопје, Љубљана, Берлин и Цирих. Хабилитирал… Continue reading ВАСКОВ, Илија Ганчов

ВАСКОВ, Панче Николов (Велес, 10. Ⅵ 1870 – Велес, 1951) – лекар и револуционер. Дипломирал во Цариград во 1896 г. Лекарската практика ја започнал во Костур, каде што и покрај турскиот Панче Васков терор и грчката пропаганда ги поставил темелите на МРО. Кога го откриле, го осудиле на доживотна робија и го испратиле во Мала… Continue reading ВАСКОВ, Панче Николов

ВАСКОВ, Петар Николов (Велес, 18. Ⅴ 1875 – с. Л’џаќој, Дедеагачко, 10. XI 1907) – професор по математика и физика и војвода на ТМОРО. Основно училиште завршил во родниот град, а потоа учел во Солунската егзархиска гимназија, каде што бил член на таен револуционерен кружок. Дипломирал физика и математика на Вишото училиште (ден. Софискиот универзитет,… Continue reading ВАСКОВ, Петар Николов

ВАТАША – село во Кавадаречко. Се наоѓа од двете страни на Ваташка Река, непосредно до Кавадарци, на надморска висина од околу 270 м. Како приградска населба на Кавадарци населението му е во постојан пораст. Во 1961 г. во него живееле 1.936 ж. Во 2002 г. тој број се наголемува на 3.502 ж. Од нив 3.224… Continue reading ВАТАША

ВАТАШКА ПЕЧАТНИЦА . (с. Ваташа, Кавадаречко, 1847–1848) ‡ една од првите печатници во Македонија, отворена од месниот учител и преродбеник Камче Наков Попангелов (в.), познат како Даскал Камче и неговиот финансиски ортак, ваташкиот трговец Јовко Марков. Идејата за отворање на печатницата ја добил од контактите со познатиот македонски печатар архимандритот Теодосиј Синаитски. Со парите на… Continue reading ВАТАШКА ПЕЧАТНИЦА

ВАТАШКИ МАСАКР (16. Ⅵ 1943) – стрелање на дванаесет ваташки младинци од бугарската фашистичка војска и полиција. Поради формирањето (Вишешница, 14. Ⅴ 1943) и дејноста на Тиквешкиот партизански одред „Добри Даскалов”, во Кавадарци и с. Ваташа пристигнал бугарскиот областен директор Димитар Раев и ја презел Јунската непријателска офанзива (7-16. Ⅵ 1943), која, по над 60… Continue reading ВАТАШКИ МАСАКР

ВАТИКАНСКО-МАКЕДОНСКИ ВРСКИ И ОДНОСИ. Започнуваат со престојот на св. Кирил и Методиј во Рим (868/869). Се продлабочуваат преку присуство на ватикански претставници на крунисувањето на Самуил за цар (Преспа, 976). Водат кон унијатство (во втората половина на ⅩⅤⅠⅠ в. охридските архиепископи Порфириј Палеолог, Атанасиј И, Аврамиј и Мелетиј тајно го прифаќаат и спроведуваат католицизмот), односно,… Continue reading ВАТИКАНСКО-МАКЕДОНСКИ ВРСКИ И ОДНОСИ

ВАФИЈАДИС, Маркос (Кастамони/Ерзерум, Турција, 28. Ⅰ 1906 – Атина, 23. Ⅱ 1992) – комунистички и воен деец, функционер на КПГ. Во Грција се доселил во 1922 г. Бил член на младинската комунистичка организација (ОК НЕ). Учесник во антифашистичката борба, а во 1942 г. бил избран за член на ЦК на КПГ и на Македонското биро… Continue reading ВАФИЈАДИС, Маркос

ВГРАДЕНА НЕВЕСТА – . најрепрезентативна македонска народна балада од групата песни за вградувањето на живо битие во темелите на градба. Тоа е специфика кај сите народи на Балканот и има разни верзии со свои карактеристики. Во некои примери истиот мотив се трансформирал во предание или приказна, како во записите за кратовскиот Радин мост. Л. С.… Continue reading ВГРАДЕНА НЕВЕСТА

ВДОВИЧИНО ЦВЕЌЕ, РЕХИНГЕРОВО (Кнаутиа цароли-рецхингери Мицевски) – локален македонски флористички ендемит од фамилијата Дипсацацеае, познат само за околината на Кавадарци – Алшар. Се развива на подлога богата со арсен и антимон. Вл. М.

ВЕВЧАНИ – село во Струшко. Се наоѓа на западната страна на Струшката Котлина, во подножјето на планината Јабланица, на надморска висина помеѓу 800 и 900 м. Со регионален пат е поврзано со Струга. Има 2.433 ж. Голем број од нив се печалбари. Тоа е седиште на општина која зафаќа површина од 2.280 ха, но има… Continue reading ВЕВЧАНИ

ВЕВЧАНСКИ КАРНЕВАЛ – обичаи под маски што се изведуваат на Василица (14/1 јануари). Со тие маскирања се испраќа старата и се дочекува новата (православна) година. Целта е да се обезбеди среќа и плодородие во претстојната година. Празнувањата траат два дена (13 и 14 јануари) и се посветени на св. Василиј Велики. Учесниците во обичајот се… Continue reading ВЕВЧАНСКИ КАРНЕВАЛ

ВЕГЕТАЦИЈА НА Република Македонија – растителниот покривач, односно севкупноста на сите растителни заедници што се развиваат на територијата на Република Македонија . Претставува мозаик од најразлични растителни заедници што влегуваат во состав на различни вегетациски типови, од кои најзначајни се следните: Вегетација на ридски пасишта – се развива во висинскиот појас од 80–1000 (1200) м,… Continue reading ВЕГЕТАЦИЈА НА Република Македонија

ВЕГЕТАЦИСКА КАРТА – цртеж на растителни асоцијации или поголеми и помали синтаксономски единици изработен во размер. Секоја карта се одликува со две суштествени карактеристики – содржина и размер. Според содржината, се разликуваат тотални и парцијални вегетациски карти. Почнувајќи од 1963 до 1992 г. во Македонија се изработуваше тотална вегетациска карта во размер 1:200.000. Во таа… Continue reading ВЕГЕТАЦИСКА КАРТА

ВЕГЕТАЦИСКИ ПОДРАЧЈА НА Република Македонија – општ поим за која било синхоролошка единица. Ј. Браунбланљует (1923) разликува 4 категории вегетациски подрачја: 1. Вегетациската регија е најкрупната синхоролошка категорија. Се карактеризира со поголем број климазонални фитоценози и ендемизам од повисок ранг (фамилии, секции и родови). Регијата се дели на провинции. 2. Провинцијата се одликува барем со… Continue reading ВЕГЕТАЦИСКИ ПОДРАЧЈА НА Република Македонија

ВЕЗЕНКОВ КОСАРИН, Александар Петровшичќ (Крушево, 9. Ⅻ 1867 – ?) – македонски деец, син од братот Петар на Стојан Везенков, пензиониран руски драмски артист во С.-Петербург. Преку Букурешт стигнува во С.-Петербург, но не успева да се запише на Военомедицинската академија (1889), па станува студент на Московскиот и веднаш е префрлен на Правниот факултет во Новорусискиот… Continue reading ВЕЗЕНКОВ КОСАРИН, Александар Петровшичќ

ВЕЗЕНКОВ, Владимир Стојановшичќ (Крушево, 1866 – Софија, 18. Х 1933) – син на Стојан Везенков, студент во Москва со стипендија од Московското словенско друштво, руски офицер, како потпоручник учествува во Српскобугарската војна (1885), а како шесмесечен доброволец во Првата балканска војна е командир на Х прилепска дружина во бригадата на полк. Протогеров, којашто го запленува… Continue reading ВЕЗЕНКОВ, Владимир Стојановшичќ

ВЕЗЕНКОВ, Константин (Крушево, 1866 – Феодосија, Крим, 1878) – револуционер и брат на Стојан Везенков. Завршил Медицински факултет во Москва. Работел во Санитетот во Кишињев. Учествувал како доброволец во Руско-турската војна, во одредот на генералот Гурко, како командир на коњаничка чета. Во борбите бил тешко ранет. За покажаната храброст бил унапреден во „дворски советник”. За… Continue reading ВЕЗЕНКОВ, Константин