Архиви: Енциклопедија

„ТИКВЕШ“ – хидромелиоративен систем, изграден во 1970 г. Наводнува околу 15.000 ха во кавадаречкиот, неготинскиот и велешкиот регион. Основниот извор на водата е акумулацијата „Тиквеш“, која обезбедува 90 ми3 лиони м вода. Магистралните (лев и десен) и главните канали за наводнување во сите три региони се долги 140,6 км, разделните и групните канали имаат вкупна… Continue reading ТИКВЕШ

ТИКВЕШКА КОТЛИНА – се протега во Средно Повардарје на РМ, а го зафаќа рамниот и брановиден простор помеѓу Велешката Клисура на север и Демир Капија на југ. Од исток и североисток е ГЊх било во 2000 г. Лозови насади во Тиквешката Котлина Тиквешко Езеро заградена со средно високите Конечка и Градешка Планина, а од запад… Continue reading ТИКВЕШКА КОТЛИНА

ТИКВЕШКО ВОСТАНИЕ (1913) – локално востание во Тиквешијата против српската окупаторска власт во Македонија, инспирирано од Бугарија, а предводено од Дончо Лазаров, Мишо шкартов и Диме Пинџуров. Побуната започнала на 19 јуни 1913 и биле протерани претставниците на српската власт од Кавадарци, а на 22 јуни и од градот Неготино. Биле ослободени околу 50 села… Continue reading ТИКВЕШКО ВОСТАНИЕ

ТИКВЕШКО ЕЗЕРО – вештачка акумулација во долината на Црна Река. Изградена е во близина на селото Возарци, 12 км од Кавадарци. Браната е земјено-насипна, со глинено јадро и со нафрлан камен. Должината на круната изнесува 338 м, широчината 10 м, а височината 105 м. Максималната должина на езерото е 28 км, а најголемата широчина 700… Continue reading ТИКВЕШКО ЕЗЕРО

ТИКВИ . (Цуцурбита сп.)– едногодишни растенија од фам. Цуцурбитацеае. Потекнуваат од Централна Америка. Познати се повеќе видови, а позначајни се: обична, готварска (Цуцурбита пепо вар. цѕлиндрица), мускатна (Цуцурбита мосхата) и печенка (Цуцурбита маџима). Се одгледуваат заради плодовите кои содржат сува материја (816%), а во неа има: шеќери (3–8%), пектини (0,3–0,8), азотни материи Дончо Лазаров со… Continue reading ТИКВИ

ТИКОВ, Ботју (Сандански, 13. Ⅸ 1956) – претседател и копретседател на ОМО „Илинден“– ПИРИН. Дипломиран инженер по рударство. Учествувал на парламентарните избори (2001) како независен кандидат поддржан од ОМО „Илинден“– ПИРИН. Учесник на Националната конференција за политичката дејност на малцинствата (Софија, 2005), член на делегацијата при посетата на седиштето на ЕФА (Европската слободна алијанса). ЛИТ.:… Continue reading ТИКОВ, Ботју

ТИМОТЕЈ, митрополит (Славе Јовановски) (с. Младо Нагоричане, Кумановско, 20. Ⅹ 1951) – архијереј на Македонската православна црква. Завршил Богословија во Скопје (1972), Богословски факултет во Белград (1976) и постдипломски студии во Рим. Работел во администрацијата на Македонската архиепископија, бил предавач на Богословскиот факултет во Дебарскокичевскиот митрополит Тимотеј Скопје и в.д. ректор на Македонската православна богословија… Continue reading ТИМОТЕЈ, митрополит

ТИМОТЕЈ, св., апостол (И в.) – соработник и сопатник на апостол Павле на Второто мисионерско патување во Македонија. Со светиот апостол Павле ги основале црквите во Филипи, Солун, Атина и во Коринт. Светото писмо го знаел речиси напамет. Напишал две посланија во Библијата. ЛИТ.: Ратомир Грозданоски, Послание на светиот апостол Павле до Римјаните, Скопје, 2005;… Continue reading ТИМОТЕЈ, св

ТИМФАЈА (Тѕмпхаиа) – област во Горна Македонија, населена со племето Тимфаи. Се наоѓала спроти северозападната граница на Епир, на десниот среден тек на р. Халијакмон. Според Страбон, Тимфаите живееле околу изворите на р. Пенеј,а нивен главен град бил Ајгиниј, кој се наоѓал недалеку од тесалскиот град Трика. Тимфаја влегла во рамките на Четвртата македонска мерида… Continue reading ТИМФАЈА

ТИПОЛОГИЈА НА ШУМИТЕ – применета шумарска дисциплина што се занимава со дефинирање и класифицирање на шумски состави, односно типови шуми. Под тип шума се подразбира омеѓен шумски состав што при определени стопански мерки нуди оптимално производство на дрвна маса по количина и по квалитет во период на техничка зрелост. Основни задачи на типологијата се разграничување… Continue reading ТИПОЛОГИЈА НА ШУМИТЕ

ТИРАНСКИ ЗАТВОР (1941–1944) – еден од најголемите затвори во Албанија наменет за политички затвореници и за Македонци. Во старата и во новата затворска зграда постојано биле доведувани припадници на оруженото востание од Западниот дел на Македонија и од други места што се наоѓале под италијанска, а подоцна и под германска окупација. Во него биле обесени… Continue reading ТИРАНСКИ ЗАТВОР

ТИСА (Таџус баццата Л., фам. Таџацеае) – игловидно, зимзелено дрво со ареал во Европа, Мала Азија и во Северозападна Африка. Игличките се меки, темнозелени, слични на еловите, но без бели линии од грбот, содржат отровен алкалоид (таксин). Плодот се состои од семе обвиено со чашковидна, месеста и црвена обвивка (арилус). Сенкољубив вид, долговечен, со многу… Continue reading ТИСА

ТИТО, Јосип Броз (Кумровец, Хрватска, 7. Ⅴ 1892 – 4. Ⅴ Љубљана, Словенија, 1980) – револуционер-комунист, политичар и државник. Водач на Народноослободителната антифашистичка војна на Југославија (1941–1945), претседател на Федеративна Југославија, почесен член на МАНУ. Пред Првата светска војна бил металски работник. Учествувал во Првата светска војна и бил заробен на фронтот во Русија. Во… Continue reading ТИТО, Јосип Броз

ТИТОВ ФОНД (1974–1992) – фонд за стипендирање и школување на млади работници и деца на работници. Бил формиран по иницијатива на рударите од Бор и Мајданпек (1974), а основачи биле Собранието на СФРЈ, Извршниот совет, ЦК на СКЈ, ССРНЈ, ССЈ, Сојузот на младината и Стопанската комора на Југославија. Корисници на фондот биле 11.230 ученици, студенти… Continue reading ТИТОВ ФОНД

ТИХОМИР (? – 1040) – водач на Драчкото востание (1040), „познат по својата мудрост и храброст“, прогласен од востаниците за цар. Се приклучил кон востанието на Петар Делјан за заеднички акции против Византија. Во Скопје бил каменуван од востаниците, откако Делјан го истакнал своето царско потекло и бил избран за единствен водач. ЛИТ.: Г. Цанкова-Петкова,… Continue reading ТИХОМИР

ТОДЕВСКИ, Велко (Драчево, Скопје, 5. Ⅳ 1945) – контрабасист. Студиите по контрабас ги Тито и Хрушчов во Скопје веднаш по земјотресот (1963) завршува на Музичката академија во Сараево (С. Сињери, 1969) и во истиот град концертно дебитира (1972). Таму е солист на РТВ Симфонискиот оркестар, а предава и на Музичката академија. Од 1974 г. работи… Continue reading ТОДЕВСКИ, Велко

ТОДЕВСКИ, Кирил (Драчево, Скопје, 14. Ⅺ 1943) – етномузиколог. Дипломирал во Белград, во класата на Драгослав Девиќ. Од 1970 г. работи во Македонското радио (од 1980 г. уредник на Редакцијата за народна музика). Освен голем број радиоемисии, напишал и повеќе студии и монографски трудови. ДЕЛ: Од Галичник до легенда – Александар Сариевски (2000); Народен уметник… Continue reading ТОДЕВСКИ, Кирил

„ТОДОР АЛЕКСАНДРОВ“, ИСЕЛЕНИЧКА ОРГАНИЗАЦИЈА (Кингстаун, Охајо, САД, 1923 –) – организација во која членувале доселеници по потекло од Прилепско, Кривопаланечко, Преспанско и Леринско. Се пројавила со хуманитарна дејност и собирање средства за Македонците бегалци во Бугарија. Сл. Н.-К.

ТОДОРИЦА – календарски обичај. Иако светиот великомаченик Теодор Тирон има и друг празник (2. Ⅲ/17. Ⅱ), народот сепак повеќе ја празнува Тодоровата сабота, првата сабота од Велигденскиот пост. На празникот се носи пченица и пченка в црква, што потоа младите ја ставаат под перницата и според сонот се прогнозира иднината. Во некои краишта се меси… Continue reading ТОДОРИЦА

ТОДОРОВ, Асен (Скопје, 17. Ⅱ 1913 – Скопје, 11. Ⅱ 1990) – новинар, општественик, редактор на печатни гласила и раководител на новински агенции. Во Скопје завршува средно образование. Апсолвент на Математичкиот факултет на Белградскиот универзитет. Активист на младинска организација на Белградскиот универзитет, потпретседател на Студентското друштво „Вардар“ и член на МАНАПО (1936). Член на КПЈ… Continue reading ТОДОРОВ, Асен

ТОДОРОВА-МЛАДЕНОВИЌ, Зорка (Кавадарци, 7. Ⅵ 1943) – модна дизајнерка и костимографка. Дипломирала на Ецоле Натионале Супериеуре дес Арт Децоративес во Париз (1968), специјализирала на Цхамбре сѕндицале де ла Цоутуре Парисиенне (1977). Создала голем број костимографии за театарски, телевизиски и филмски дела. Ал. Цв. Лилјана Тодорова

ТОДОРОВА, Лилјана (Чачак, 1934) – романист, книжевен историчар, компаратист и теоретичар, универзитетски професор, дипломат. Во 1971 г. докторира во областа на француската (компаративна) книжевност, лауреат е на Ацадемие дес Сциенс, Беллес-Леттрес ет Артс од Безансон и избрана е за странски член на оваа Академија. Била шеф на Катедрата за роман-ски јазици и книжевности, декан на… Continue reading ТОДОРОВА, Лилјана

ТОДОРОВА, Софија (Скопје,11. ⅩⅠⅠ 1947) – универзитетски професор, економист. Основно и средно образование завршила во родниот град (1966). Дипломирала на Економскиот факултет во Скопје (1970), а магистрирала на Економскиот факултет во Белград (1977). Докторирала на Правниот факултет во Скопје, на тема „Здружените работници и стекнувањето на доходот“ (1987). Избрана за асистент на Економскиот институт во… Continue reading ТОДОРОВА, Софија

ТОДОРОВСКА, Савка (Скопје, 8. Ⅸ 1943) – претседател на Националниот совет на жените во Македонија и еден од основачите на Македонското женско лоби за промоција на правата на жените и родовата еднаквост. Р. ТОДОРОВСКИ, Александар