ШАБАНИ, Азем Ресул (с. Калиште, Струшко, 14. Ⅹ 1944) – поет, романсиер, драмски писател, преведувач. Основно образование завршил во родното мес-то, а средно во Струга. Дипломирал на Педагошката академија во Скопје (Група за албански јазик и книжевност). Бил наставник по албански јазик, а потоа новинар и уредник на …
ШАБАНИ, Бајрам Расим (с. Липково, Кумановско, 14. Ⅹ 1922 – атар на с. Белановце, Кумановско, 14. Ⅹ 1941) – првоборец и народен херој. Сирак од шестгодишна возраст, од својата петнаесетта година работел во Куманово како земјоделски и градежен работник и како ковач. Се вклучил во синдикалното движење (1940) …
ШАБАНОВ, Ерол Хамзов (Гевгелија, 19. Ⅲ 1947) – спец. по стоматолошка протетика, професор на Ст. ф. во Скопје. Магистрирал во 1980 г., а докторирал во 1983. Бил помошник и заменик-дирек- Ерол шабанов тор на Стоматолошкиот клинички центар (во три мандати), продекан на Ст. ф. (во три мандати). Публикувал …
ШАВРЕСКИ, Звонко (Скопје, 5. Ⅷ 1965) – правник, општественик. Основач на Интерпарламентарното лоби за лица со посебни потреби и претседател на НВО Полио плус – движење против хендикеп и активист за човекови права на лицата со хендикеп. Р.
ШАИН, Асен Божов (Струга, 5. Ⅷ 1922 – Скопје, 28. Ⅲ 1996) – спец. по инфективни болести, примариус и долгогодишен директор на Клиниката за инфективни болести при Мед. ф. во Скопје. Има особени заслуги за проучување на бактериските инфекции во гастроинтестиналниот тракт, како и за изградба, опремување и …
ШАКИРИ, Реис (с. Сопотско, Ресенско, 12. ⅩⅠⅠ 1919 – Скопје, 13. Х 2006) – работник, комунистички деец, борец, општественик и државник. Како член на КПЈ (од 1941), учествувал во формирањето на Преспанско-битолскиот НОПО, а потоа бугарските власти го интернирале во Свети Врач (1942). Бил делегат на АСНОМ. По …
ШАКИРИ, Ресул (с. Сопотско, Ресенско, 10. Ⅺ 1931) – комунистички деец, општественик и државник. Завршил гимназија, а потоа студирал на Филозофскиот факултет во Скопје. Бил член на СКМ (од 1950), претседател на Општински комитет и член на Претседателството на ЦК на Народната младина на Македонија, директор и главен …
ШАЛДЕВ, Христо Тр. (Гуменџе, Егејскиот дел на Македонија, 25. ⅩⅠⅠ 1876 – Софија, 2. Ⅱ 1962) – член, секретар и претседател на ТМОК и член-основач на МНЛД во С.-Петербург (28. Х 1902), учесник во Илинденското востание (1903). Се школува во Гуменџе, во Солун и во духовните семинарии во …
ШАЛИНСКИ, Трајко Божиновиќ (с. Степанце, Куманово 2. Ⅷ 1905 – Скопје, 28. Ⅷ 1979) – ветеринар. Докторирал на В. ф. во Белград (1953). Научен советник и директор (1947–1967) во Ветеринарниот институт во Скопје. Објавил 21 научни и стручни трудови. М. Д. – Ј. Б. шАМПИЊОН – збирен термин …
ШАНДАНОВ, Петар (Охрид, 4. Ⅶ 1895 – Софија, 15. Ⅹ 1971) – раководител на ВМРО. Се школувал во Охрид и во Битола. Учесник во Првата балканска војна, во Охридското востание (1913) се борел во четата на војводата Петар Чаулев. Во ВМРО бил резервен член на ЦК на ВМРО …
ШАПКАР, Ристо (с. Велгошти, Охридско, 1931) – политиколог, стопанственик и фотограф. Беше долгогодишен директор на РО „Херој Тоза Драговиќ“ во Охрид (членка на корпорацијата Заводи „Црвена застава“ од Крагуевац). Истовремено извесен период беше и секретар на Општинскиот комитет на СКМ во Охрид. Како страстен љубител на уметничката фотографија, …
ШАПКАРЕВ, Илија Андонов (с. Велгошти, Охридско, 26. Ⅶ 1931) – математичар, ред. проф. (1975) на ЕТФ. Дипломирал (1954) на Филозофскиот факултет (асистент од 1959 на Техничкиот факултет) и докторирал (1964) на ПМФ со тема „Инваријантни диференцијални равенки во однос на смена на функцијата“. Во учебната 1965/66 г. бил …
ШАПКАРЕВ, Јонче (с. Велгошти, Охридско, 17. Ⅸ 1926) – унив. професор, биолог. Основно образование завршил во родното мес-то, а средно во Охрид. Во 1947 г. се запишал на Групата биологија на Филозофскиот факултет во Скопје, а дипломирал во 1951 г. До 1954 г. бил вработен како асистент и …
ШАПКАРЕВ, Кузман Паскалов (Охрид, 1834 – Софија, 1909) – истакнат македонски фолклорист, публицист, литерат со пробив во повеќе жанрови, полемичар, учебникар, дисципулус од кругот на Димитрија Миладинов (негов зет за ќерка). Образованието го започнал во родниот Охрид, кај вујко си Јанаки Стрезов, а го продолжил и надвор од …
ШАПКОТ, Томас (Ипсвич, Австралија, 6. Ⅸ 1935) – еден од најзначајните современи австралиски поети. Со голем успех пишувал и романи, како Белиот елен на прогонот (преведен и на македонски јазик). Првите стихови почнал да ги објавува во 1954 г. Во 1989 г. го добил Златниот венец на СВП. …
ШАРЕВСКИ, Чедо (с. Леуново, Мавровско, 10. Ⅶ 1933 – Скопје, 9. Ⅵ 1995) – унив. професор. Завршил Висока школа за физичка култура во Белград (1959). Магистрирал на Медицинскиот факултет во Скопје (1977) на тема: „Развој на атлетиката во СР Македонија од првите почетоци до 1975 г“. Хабилитирал на …
ШАРЕНА (АЛАЏА) ЏАМИЈА (Тетово, 1495 г.) – верски активен објект, споменик на културата. Подигната од сестрите Хуршиде и Муневера, кои се доселиле од Анадолија. Името го добила поради питорескната декорација со растително-геометриски украси на надворешната фасада и во внатрешноста, што ја прави вистински раритет меѓу исламските објекти на …
ШАРЕНА САЈА – горна женска облека, составен дел на невестинската носија (од Кумановско). Се носела до првата деценија на минатиот век, до кога се носеле и невестинските шарени, големи кошули. За разлика од белата саја, таа е побогато украсена и дел од украсите шарена саја се дело на …
ШАРЕСКИ, Тихомир (с. Леуново, Гостиварско, 15. Ⅳ 1921 – Скопје, 02. Ⅱ 2004) – првоборец и генерал-полковник на ЈНА. Основно училиште завршил во родното село и во Гостивар, а со средно образование се здобил во Тетово и Охрид. Бил припадник на работничкото и комунистичкото движење. Во времето на …
ШАРЕЦ – митски шарен коњ во епските народни песни за Марко Крале, со необично потекло и особини. Според народните преданија, тој него го добил од самовилите или го купил од кираџиите како грбаво ждребе. Претставен и со многу човечки особини: зборува (дури и турски), пие вино, плаче со …
ШАРПЛАНИНСКИ КУП (Попова шапка, 21. Ⅲ 1947) – куп во спуст. На првиот натпревар зеле учество репрезентациите на Бугарија, Југославија, Романија и Унгарија. Победил Унгарецот Силко Петер, а најдобро пласираниот скијач од Македонија бил Рамадан Насип, кој го зазел 32. место. Со текот на времето програмата на натпреварите …
ШАТЕВ, Павел (Кратово, 15. Ⅶ 1882 – Битола, 30. И 1951) – револуционер, национален деец, публицист и државник. Ја завршил егзархиската гимназија во Солун (1900), каде што се вклучил во терористичкиот кружок на гемиџиите. Учествувал во неуспешниот обид за кревање во воздух на Отоманската банка во Цариград и …
ШАТКИ или ПАТКИ (Анатинае) – бројна потфамилија средно голе ми, до големи водни птици од ре-дот гусковидни птици (Ансериформес), со должина на Диви шатки телото од 40 до 70 цм. Најчесто се гнездат во северна Европа, а презимуваат во Средна и Јужна Европа, како и во Северна Африка. …
ШАТОРОВ-ШАРЛО, Методија (псевд. Каталин, Димо) (Прилеп, 10. И. 1897 – Милеви Скали, Пазарџиско, Бугарија, 4. Ⅸ 1944) – македонски и бугарски комунистички деец. Завршил педагошко училиште. По Првата светска војна емигрирал во Бугарија и се вклучил во активноста на македонската прогресивна емиграција и во бугарското комунистичко движење. Во …
ШАФАРИКОВ ТРИОД – кирилски ракопис од крајот на ⅩⅠⅠ и почетокот на ⅩⅤⅠⅠⅠ в., од македонска редакција. Се чува во Руската национална библиотека во Санкт-Петербург под сигн.: РНБ, Ф.н.И.74. Има 157 пергаментни листа. Според јазичните особености, потекнува од Охридската книжевна школа. Текстот е многу архаичен, во него се …
ШАХИЧИ, Мухарем (Ѓуришевац, 15. Ⅴ 1927) – артист и поет. Завршил Административна школа и Педагошки курс. Како учесник во НОБ, останал воен инвалид. Бил секретар на СКОЈ, претседател на Здружението на борците на општината Кисела Вода во Скопје и артист на Албанско-турскиот народен театар во Скопје (1970). Ав-тор …
ШАХОВ, Панде (1973) – композитор. Композиција учи кај Р. Аврамовски, а дипломира на ФМУ во Скопје (Т. Зографски, 1997). Постдипломски студии завршува на Кралскиот колеџ за музика во Лондон (Џ. Андерсон, 2000). Во неговата камерна и оркестарска музика има влијанија од импресионизмот и доцниот романтизам, но и од …
ШАХОВИЌ, Ксенофон (Охрид, 7. И 1898 – Париз, Франција, 7. И 1956) – спец. патоанатом, патофизиолог и онколог, унив. професор и академик (САНУ). Мед. ф. и ПМФ завршил и докторирал (на двата) во Лион, Франција (1922). Еден од основоположниците на онколошката наука во СФРЈ. Формирал онколошки и други …
ШАХОВСКИ ОЛИМПИСКИ ИГРИ (Скопје, 1972). Во септември&октомври 1972 г. во Скопје се одржан јубилејните ХХ олимписки игри за мажи со учество на 63 екипи од сите континенти, а првпат заедно е одржана и Ⅴ женска шаховска олимпијада со учество на екипи од 23 земји. шаховските олимпијади се организирани …
ШАХПАЗОВ, Младен Панев (Кавадарци, 26. ⅩⅠⅠ 1926 – Скопје, 1. Ⅴ 1994) – гинеколог-акушер, редовен проф. на Мед. ф. во Скопје (од 1985). Мед. ф. завршил во Белград (1952) и специјализирал гинекологија и акушерство на Гинеколошко-акушерската клиника во Скопје (1957). Хабилитирал. Се усовршувал во повеќе европски центри. Се …
ШВАЈЦАРСКО-МАКЕДОНСКИ ВРСКИ И ОДНОСИ. Започнуваат како трговски во втората половина на ⅩⅠⅩ и почетокот на ⅩⅩ в., а од крајот на ⅩⅠⅩ в. се развиваат преку образување студенти и дејствување на претставници на Македонското националноослободително движење. Ѓорѓи Капчев (1899) во Апелот до европската јавност, образложува проект за решавање …
ШЕКУТКОВСКИ, Никита Трпев (Скопје, 19. И 1956) – математичар, ред. проф. (1998) на ПМФ. Дипломирал (1979) и магистрирал (1983) на Математичкиот факултет во Скопје. Докторирал (1986) во Загреб со темата „Кохерентни инверзни системи и теорија на јак облик“. Главен научен интерес му е топологијата. Бил шеф на Институтот …
ШЕЛЕВА, Елизабета (Охрид, 1961) – литературен критичар и теоретичар, професор на Катедрата по компаративна литература на Филолошкиот факултет во Скопје. Магистрирала на Филолошкиот факултет во Белград на тема „Типолошките модели на македонската книжевна критика“. Докторирала на истиот факултет (1998) со темата „Од дијалогизмот до интертекстуалноста (од Михаил Бахтин …
ШЕМОВ, Симон (Кавадарци, 1. ⅩⅠⅠ 1941) – сликар и графичар, еден од првите истражувачи на алтернативните насоки во ликовната уметност (1973), со заложба за проширување и испреплетување на медиумите. Дипломирал на Академијата за ликовни уметности во Белград (1964). Редовен професор на Факултетот за ликовни уметности во Скопје. Ја …
ШЕНДОВ, Борис (Скопје, 6. Ⅱ 1930) – град. инж., ред. проф. на Градежниот факултет во Скопје (од 1995 до пензионирањето во 1995 г.) по предмети од областа на фундирањето. На факултетот работел од 1959 г., учествувајќи и во наставата на Архитектонскиот факултет. Бил вклучен во реализацијата на повеќе …
ШЕРДЕНКОВСКИ, Божин (с. Љубојно, Ресенско, 1. Ⅺ 1928) – град. инж., ред. проф. на Градежниот факултет во Скопје (од 1981 до пензионирањето во 1988 г.) по предметот Хидротехнички мелиорации. Пред доаѓањето на Факултетот (1965) работел во ГП „Пелагонија“. Учествувал во реализацијата на повеќе хидромелиоративни системи („Овче Поле“, „Прилеп“ …
ШЕСНАЕСЕТТА МАКЕДОНСКА НАРОДНООСЛОБОДИТЕЛНА БРИГАДА (с. Кучевиште, Скопско, 6. Ⅹ 1944 – 1945) – воена единица на НОВ и ПОМ и НОВЈ. Била формирана од борци на Осмата прешевска НО бригада, од Дванаесеттата бујановска НО бригада и 120 борци на Скопскиот и шарпланинскиот НОПО. Била во составот на Кумановската …
ШЕСНАЕСЕТТА МАКЕДОНСКА НАРОДНООСЛОБОДИТЕЛНА БРИГАДА Прочитај »
ШЕСТА МАКЕДОНСКА НАРОДНООСЛОБОДИТЕЛНА БРИГАДА (пл. Славеј, близу до Струга, 6. Ⅸ 1944 – 1945) – воена единица на НОВ и ПОМ. Била формирана со околу 1.000 борци – дел од борците на Првата македонска НО бригада и новодојдени борци. Извршила напад на бугарските гранични караули југоисточно од Кичево …
ШЕЌЕРИНСКА, Радмила (Скопје, 10. Ⅵ 1972) – политичарка. Дипломира на Електротехничкиот факултет во Скопје (1995). Магистрира на Флечер школата за право и дипломатија во САД. Стапува во Социјал-демократската младина на РМ (1995). Била портпарол на СДСМ (1997–1999), пратеник во Собранието на РМ (1998–2002, 2006–); потпретседател на ЦО на …
ШЕЌЕРИНСКИ, Ристо (Штип, 28. Ⅲ 1927) – архитект. Дипломирал на Архитектонскиот факултет во Белград (1951). Живее и работи во Скопје во проектантското претпријатие „Проектант“ (до 1956). Се преселил во Нови Сад и во Белград, а потоа работел во швајцарија и во Германија како слободен архитект. Проектирал објекти со …
ШЕФЕР, Јакоб Гијсберт (Ханс) де Хоп (Јакоб Гијсберт /Јаап/ де Хооп Сцхеффер) (Амстердам, Кралство Холандија, 3. Ⅳ 1948) – холандски политичар и дипломат. Бил министер за надворешни работи на Кралството Холандија (2002–2003), Генерален секретар на НАТО во времето на донесувањето на Декларацијата од Рига (2007). Т. Петр. Радмила …
ШИЈАКОВИЌ (шИЈАК), Томо (Косово Поле, 15. Ⅲ 1930 – Скопје, 29. ⅩⅠⅠ 1998) – сликар, меѓу првите македонски уметници што го проблематизирал сликарството како дисциплина. Извесен период студирал на Академијата за ликовни уметности во Љубљана. Самостојно излагал во Скопје, Белград, Ниш. Учествувал на Биеналето во Сао Паоло (1969) …
ШИЈАЧКИ, Стеван (Стари Футог, 12. ⅩⅠⅠ 1885 – Белград, 2. И 1957) – хорски диригент и композитор. Музичко образование оформува во Српската музичка школа во Белград. Меѓу двете светски војни, како наставник по музика и хорски раководител, работи во повеќе градови на тогашното кралство. Во Македонија, дејствува во …
ШИКАРА – грмовидно формирана творба, најчесто секундарна, која генетски потекнува од некоја претходно уништена ниска, средна или висока шума. До исчезнување на шумите и појавата на шикарите се доаѓало постепено во долг временски период, како резултат на прекумерни сечи и нерационално стопанисување, перманентно пасење и брстење, шумски пожари, …
ШИКИЌ, Бранислав (Пула, Хрватска, 1905 – Белград, 7. Ⅱ 1976) – шумарски инженер. Бил истакнат деец на студентското движење во Македонија и член на КПЈ (од 1941). По окупацијата бил член на Покраинската воена комисија (1941), кога бил уапсен од бугарската полиција. Подоцна бил политички комесар на Поречкиот …
ШИКОЛЕ, Александар Јосифов (Скопје, 31. И 1954) – спец. интернист-нефролог, редовен проф. на Мед. ф. во Скопје (од 2006). Мед. ф. и специјализација завршил во Скопје. Докторирал (1994) од областа на примената на еритропоетинот кај пациенти лекувани со ХД, проблематика на која континуирано работи. Директор на Клиниката за …
