Category: Енциклопедија

ЏУДОТО ВО МАКЕДОНИЈА – нова спортска дисциплина. Организирано започнало да се практикува по заслуга на Коста Икономовски (од 1962). Џудо клубови биле основани во Скопје, Битола, Велес, Прилеп и др. Бил формиран Џудо одбор (1966), па Џудо сојуз на Македонија (1972), потоа преименуван во Федерација (2002). Прво републичко првенство било одржано во Битола (1967), а… Continue reading ЏУДОТО ВО МАКЕДОНИЈА

ЏУНДЕВА, Љупка (Скопје, 11. Ⅶ 1934) – драмска и филмска актерка. Завршила Државна театарска школа и станала член на Драмата на МНТ од 1951 г., каде што останала с“ до пензионирањето (1990). Успешно реализирала и монодрами. УЛОГ: Анка („Г-ѓа министерка“), Ана („Ревизор“), Евдокија („Време за пеење“), Ирина („Матурска вечер“), Коломба („Валпоне“), Кате („Антица“), Наталија („Три… Continue reading ЏУНДЕВА, Љупка

ЏУНОВ, Ристо (с. Ваташа, Кавадаречко, 1. Ⅳ 1919 – Скопје, 23. Ⅱ 2005) – економист, национален деец, првоборец, еден од организаторите на НОБ во Тиквешијата, државник, општественик и дипломат. Завршил гимназија во Горњи Милановац и Крагуевац (Србија), а студирал на Белградскиот универзитет, каде што бил активист на Културно-просветното друштво „Вардар“ и на МАНАПО. Како член… Continue reading ЏУНОВ, Ристо

ЏУНОВ, Тодор (с. Ваташа, Тиквешко, 11. Ⅹ 1931) – универзитетски професор, правник. Основно училиште завршил во родното место, а средно во Битола (1948). Завршил Новинарско-дипломатска висока школа во Белград (1950–1952). Дипломирал на Правниот факултет во Скопје (1954). Магистрирал на Универзитетот „Мак Гил“ во Монтреал (1961). Тодор Џунов Докторирал на Правниот факултет во Скопје, на тема… Continue reading ЏУНОВ, Тодор

ЏУРА ЗУРЛА – дувачки музички инструмент од типот обоа, со двојазична писка. Има персиско-арапско потекло и е најмал од фамилијата зурли (250– 280 мм). Најчесто се употребувал во Гевгелиско и Гостиварско. Таа ја свири главната мелодија, а е придружена од средната зурла јарамкаба, која бордунира. Има ос-Џура зурла тар писклив звук. ЛИТ.: Д-р Александар Линин,… Continue reading ЏУРА ЗУРЛА

ШАБАНИ, Азем Ресул (с. Калиште, Струшко, 14. Ⅹ 1944) – поет, романсиер, драмски писател, преведувач. Основно образование завршил во родното мес-то, а средно во Струга. Дипломирал на Педагошката академија во Скопје (Група за албански јазик и книжевност). Бил наставник по албански јазик, а потоа новинар и уредник на Културната рубрика во „Флака“, одгово-Азем шабани рен… Continue reading ШАБАНИ, Азем Ресул

ШАБАНИ, Бајрам Расим (с. Липково, Кумановско, 14. Ⅹ 1922 – атар на с. Белановце, Кумановско, 14. Ⅹ 1941) – првоборец и народен херој. Сирак од шестгодишна возраст, од својата петнаесетта година работел во Куманово како земјоделски и градежен работник и како ковач. Се вклучил во синдикалното движење (1940) и станал член на СКОЈ (од почетокот… Continue reading ШАБАНИ, Бајрам Расим

ШАБАНОВ, Ерол Хамзов (Гевгелија, 19. Ⅲ 1947) – спец. по стоматолошка протетика, професор на Ст. ф. во Скопје. Магистрирал во 1980 г., а докторирал во 1983. Бил помошник и заменик-дирек-Ерол шабанов тор на Стоматолошкиот клинички центар (во три мандати), продекан на Ст. ф. (во три мандати). Публикувал 86 статии. Е. М.

ШАВРЕСКИ, Звонко (Скопје, 5. Ⅷ 1965) – правник, општественик. Основач на Интерпарламентарното лоби за лица со посебни потреби и претседател на НВО Полио плус – движење против хендикеп и активист за човекови права на лицата со хендикеп. Р.

ШАИН, Асен Божов (Струга, 5. Ⅷ 1922 – Скопје, 28. Ⅲ 1996) – спец. по инфективни болести, примариус и долгогодишен директор на Клиниката за инфективни болести при Мед. ф. во Скопје. Има особени заслуги за проучување на бактериските инфекции во гастроинтестиналниот тракт, како и за изградба, опремување и функционирање на новиот современ објект на Инфективната… Continue reading ШАИН, Асен Божов

ШАКИРИ, Реис (с. Сопотско, Ресенско, 12. ⅩⅠⅠ 1919 – Скопје, 13. Х 2006) – работник, комунистички деец, борец, општественик и државник. Како член на КПЈ (од 1941), учествувал во формирањето на Преспанско-битолскиот НОПО, а потоа бугарските власти го интернирале во Свети Врач (1942). Бил делегат на АСНОМ. По Ослободувањето бил резервен мајор, секретар на Околискиот… Continue reading ШАКИРИ, Реис

ШАКИРИ, Ресул (с. Сопотско, Ресенско, 10. Ⅺ 1931) – комунистички деец, општественик и државник. Завршил гимназија, а потоа студирал на Филозофскиот факултет во Скопје. Бил член на СКМ (од 1950), претседател на Општински комитет и член на Претседателството на ЦК на Народната младина на Македонија, директор и главен и одговорен уредник на в. „Флака е… Continue reading ШАКИРИ, Ресул

ШАЛДЕВ, Христо Тр. (Гуменџе, Егејскиот дел на Македонија, 25. ⅩⅠⅠ 1876 – Софија, 2. Ⅱ 1962) – член, секретар и претседател на ТМОК и член-основач на МНЛД во С.-Петербург (28. Х 1902), учесник во Илинденското востание (1903). Се школува во Гуменџе, во Солун и во духовните семинарии во Цариград и Полтава, а потоа ја завршува… Continue reading ШАЛДЕВ, Христо Тр

ШАЛИНСКИ, Трајко Божиновиќ (с. Степанце, Куманово 2. Ⅷ 1905 – Скопје, 28. Ⅷ 1979) – ветеринар. Докторирал на В. ф. во Белград (1953). Научен советник и директор (1947–1967) во Ветеринарниот институт во Скопје. Објавил 21 научни и стручни трудови. М. Д. – Ј. Б. шАМПИЊОН – збирен термин што се однесува на претставници од родот… Continue reading ШАЛИНСКИ, Трајко Божиновиќ

ШАНДАНОВ, Петар (Охрид, 4. Ⅶ 1895 – Софија, 15. Ⅹ 1971) – раководител на ВМРО. Се школувал во Охрид и во Битола. Учесник во Првата балканска војна, во Охридското востание (1913) се борел во четата на војводата Петар Чаулев. Во ВМРО бил резервен член на ЦК на ВМРО (1925–1928), а по убиството на А. Протогеров… Continue reading ШАНДАНОВ, Петар

ШАПКАР, Ристо (с. Велгошти, Охридско, 1931) – политиколог, стопанственик и фотограф. Беше долгогодишен директор на РО „Херој Тоза Драговиќ“ во Охрид (членка на корпорацијата Заводи „Црвена застава“ од Крагуевац). Истовремено извесен период беше и секретар на Општинскиот комитет на СКМ во Охрид. Како страстен љубител на уметничката фотографија, стана еден од водечките македонски фотографи. Приреди… Continue reading ШАПКАР, Ристо

ШАПКАРЕВ, Илија Андонов (с. Велгошти, Охридско, 26. Ⅶ 1931) – математичар, ред. проф. (1975) на ЕТФ. Дипломирал (1954) на Филозофскиот факултет (асистент од 1959 на Техничкиот факултет) и докторирал (1964) на ПМФ со тема „Инваријантни диференцијални равенки во однос на смена на функцијата“. Во учебната 1965/66 г. бил на специјализација во Математичкиот институт во Гетинген,… Continue reading ШАПКАРЕВ, Илија Андонов

ШАПКАРЕВ, Јонче (с. Велгошти, Охридско, 17. Ⅸ 1926) – унив. професор, биолог. Основно образование завршил во родното мес-то, а средно во Охрид. Во 1947 г. се запишал на Групата биологија на Филозофскиот факултет во Скопје, а дипломирал во 1951 г. До 1954 г. бил вработен како асистент и ја вршел должноста директор на Хидробиолошкиот завод… Continue reading ШАПКАРЕВ, Јонче

ШАПКОТ, Томас (Ипсвич, Австралија, 6. Ⅸ 1935) – еден од најзначајните современи австралиски поети. Со голем успех пишувал и романи, како Белиот елен на прогонот (преведен и на македонски јазик). Првите стихови почнал да ги објавува во 1954 г. Во 1989 г. го добил Златниот венец на СВП. Во 1987 г. во Скопје излегла Антологија… Continue reading ШАПКОТ, Томас

ШАРЕВСКИ, Чедо (с. Леуново, Мавровско, 10. Ⅶ 1933 – Скопје, 9. Ⅵ 1995) – унив. професор. Завршил Висока школа за физичка култура во Белград (1959). Магистрирал на Медицинскиот факултет во Скопје (1977) на тема: „Развој на атлетиката во СР Македонија од првите почетоци до 1975 г“. Хабилитирал на Факултетот за физичка култура во Скопје (1981)… Continue reading ШАРЕВСКИ, Чедо

ШАРЕНА САЈА – горна женска облека, составен дел на невестинската носија (од Кумановско). Се носела до првата деценија на минатиот век, до кога се носеле и невестинските шарени, големи кошули. За разлика од белата саја, таа е побогато украсена и дел од украсите шарена саја се дело на терзиите. Декорацијата на сајата е изведена со… Continue reading ШАРЕНА

ШАРЕНА САЈА – горна женска облека, составен дел на невестинската носија (од Кумановско). Се носела до првата деценија на минатиот век, до кога се носеле и невестинските шарени, големи кошули. За разлика од белата саја, таа е побогато украсена и дел од украсите шарена саја се дело на терзиите. Декорацијата на сајата е изведена со… Continue reading ШАРЕНА САЈА

ШАРЕНИЦА – женска празничка кошула, богато орнаментирана. Се носела во Кумановскиот регион сè до почетокот на ⅩⅩ в. Ј. Р.-П.

ШАРЕНЦИ (Цлеридае) – средно големи тврдокрилни инсекти. Обоени се црно до темнометално или се шарени, со големина 10–16 мм. Имаат силно развиени вилици за лов. Ларвите им се црвени и грабливи, се хранат со ларви шаренец (пчелин волк) од други инсекти. Во светот се познати 3.000 видови. Најчест вид во Македонија е пчелиниот волк (Трицходес… Continue reading ШАРЕНЦИ