Архиви: Енциклопедија

ФОТЕВ, Богоја (с. Герман, Егејскиот дел на Македонија, 14. Ⅷ 1900 – с. Бистрица, Битолско, 27. И 1993) – револуционер, државник, носител на Партизанска споменица 1941. Пред Војната се вклучил во Антифашистичкото движење и потоа во Народноослободителната борба на македонскиот народ. Како забележан борец, бил предложен за делегат на АСНОМ – претставник од Битолскиот и… Continue reading ФОТЕВ, Богоја

ФОТЕВ, Методија (с. Љубојно, Преспа, 14. Ⅲ 1932) – современ македонски раскажувач и романсиер, тематски врзан како своевиден хроничар на Преспанскиот регион и за периодот врамен во настаните на Втората светска војна. Си ја пробал среќата и во областа на поезијата, оставајќи траги на неуверлива авантура. Како романсиер го привлекол вниманието на литературната критика и… Continue reading ФОТЕВ, Методија

ФОТЕВ, Минчо (с. Рупишта, Костурско, Егејскиот дел на Македонија, 30. Ⅸ 1922 – Скопје, 28 Ⅴ 1987) – припадник на Македонското националноослободително движење, учесник во Антифашистичкиот отпор во Грција (ЕЛАС). Бил член на раководството на НОФ (од 23. Ⅳ 1945), одговорен за НОМС за Егејскиот дел на Македонија. Во 1949 г. е обвинет од КПГ… Continue reading ФОТЕВ, Минчо

ФРАГМЕНТИ НА КИРИЛИЧКИ СТАРОСЛОВЕНСКИ ТЕКСТОВИ ОД МАКЕДОНСКО ПОТЕКЛО. Покрај глаголицата, типична за најстариот период на македонската писменост, во старите македонски литерарни центри паралелно се употребувала и кирилицата, за што сведочат некои зачувани фрагменти од Ⅺ в. Меѓу нив спаѓаат: Листови на Ундолски – одломка од кратко изборно евангелие од Ⅺ в., 2 л., Москва, РГБ,… Continue reading ФРАГМЕНТИ НА КИРИЛИЧКИ СТАРОСЛОВЕНСКИ ТЕКСТОВИ ОД МАКЕДОНСКО ПОТЕКЛО

ФРАГМЕНТИ ОД ГЛАГОЛСКИ СТАРОСЛОВЕНСКИ ТЕКСТОВИ – дел од литерарна продукција поврзана со најстариот период на македонската писменост предводена од Охридската школа. Меѓу нив спаѓаат: Бојански палимпсест – одломка од кратко изборно евангелие од крајот на Ⅺ в., 26 прочитани страници што се наоѓаат на 42 палимпсестни листа под кирилското ев. од ⅩⅤⅠⅠⅠ в. пронајдено од… Continue reading ФРАГМЕНТИ ОД ГЛАГОЛСКИ СТАРОСЛОВЕНСКИ ТЕКСТОВИ

ФРАНЦУСКО-МАКЕДОНСКИ ВРСКИ И ОДНОСИ. Најстарото спомнување на нешто македонско во културната ризница на Франција е „ла гент де Самуел“ – народот на Самуил во најстарата француска песна од Роланд (Цхансон де Роланд, ⅩⅠⅠ в.). Прв патописец што ја спомнува Македонија е Бертрандон де ла Брокиер (Бертрандон де ла Брокиер) во „Патување преку морето“ (ⅩⅤ в.).… Continue reading ФРАНЦУСКО-МАКЕДОНСКИ ВРСКИ И ОДНОСИ

ФРИДМАН, Виктор А. (Вицтор А. Фриедман) (Чикаго, САД, 18. Ⅹ 1949) – американски лингвист, славист, македонист, балканист, граматичар, социолингвист, член на МАНУ надвор од работниот состав (1994). Ученик на Голомб, Виктор Фридман еден од основачите на американската македонистика, работи во рамките на функционалната структуралистичка теорија на јазикот. Голем дел од неговата богата библиографија претставуваат позиции… Continue reading ФРИДМАН, Виктор А

ФРОВИК, Роберт Холмс (Роберт Холмс Фроњицк) (Дес Моинес, Ајова, САД 12. ⅩⅠⅠ 1929 – Санта Роза, Роберт Фровик Калифорнија, САД 18. И 2007) – американски дипломат. шеф на мониторинг мисијата на КЕБС во Република Македонија(1992); прв шеф на мисијата на ОБСЕ во БиХ (1995–1996); вршител на работите во амбасадата на САД во Тирана (1999); координатор… Continue reading ФРОВИК, Роберт Холмс

„ФРОСИНА“ – прв македонски игран филм, снимен во 1952 г., во режија на Воислав Нановиќ. Дејството временски е лоцирано во периодот на окупацијата и деновите на Ослободувањето. Главниот лик е една храбра и осамена мајка, која ја дели судбината со македонските жени, чија острина на болката на која се осудени, издржливоста и храброста досегнуваат величие… Continue reading ФРОСИНА

ФРЧКОСКИ, Љубомир Данаилов (Скопје, 2. ⅩⅠⅠ 1957) – правник, унив. професор. Дипломира (1981) и магистрира (1986) на Правниот факултет во Скопје. Докторира (1989) на Факултетот за политички науки, социологија и новинарство во Љубљана. Професор по меѓународно право на Правниот факултет во Скопје (од 1984). Бил министер без ресор во Владата на Република Македонија(1990–1992), министер за… Continue reading ФРЧКОСКИ, Љубомир Данаилов

ФУДБАЛОТ ВО МАКЕДОНИЈА – најмасовен спорт во Македонија. Се јавува кон крајот на ХИХ и во почетокот на ХХ в. во поголемите градови. Прв натпревар бил одигран помеѓу два тима од турското Воено училиште во дворот на Ислахане во Идадија во Скопје (на Велигден 1909). Во Битола екипата на конзулите го победила тимот на турскиот… Continue reading ФУДБАЛОТ ВО МАКЕДОНИЈА

ФУЕРЕ, Ерван (Ерњан Фоуере) (Ренс, Р Франција, 5. Ⅵ 1946) – ирски и европски дипломат. Правник (1967); прв шеф на Делегацијата на ЕЗ за Мексико и Куба (1989-1994); прв шеф на Делегацијата на ЕЗ во Јужна Африка (1994-1998); шеф на Делегацијата на ЕЗ во Р Словенија во периодот кога Р Словенија станува членка на ЕУ… Continue reading ФУЕРЕ, Ерван

ФУКАРА, Харалампие (Прилеп, 12. Ⅷ 1900 – Скопје, 12 Ⅴ 1966) – маш. инж., ред. проф. на Градежниот факултет во Скопје (од 1964 г.) по предметите: механизација во градежништвото и греење и проветрување (на Архитектонскиот факултет). Завршил во Белград (1927) и до изборот за доцент на Техничкиот факултет (1949) работел во Југословенските железници. Предавал и… Continue reading ФУКАРА, Харалампие

ФУЛОН-ХРИСТОВА, Јорданка Николова (Јорданка Фоулон-Христова) (Скопје, 14. Ⅺ 1930) – романист, професор по македонски јазик, литература и цивилизација на ИНАЛЦО во Париз. Гимназијата и Филозофскиот факултет (Група романистика) ги завршува во Скопје (1949–1953). Се вработува како гимназијален професор по француски јазик првин во Скопје (1954), а во следната учебна година во Охрид (1955/56), по кое… Continue reading ФУЛОН-ХРИСТОВА, Јорданка Николова

„ФУНГИ МАКЕДОНИКИ“ (Фунги Мацедоници) – единствената збирка суви габи (фунгариум) во Македонија, која во моментов брои околу 10.000 примероци или околу 3.000 различни видови. Примероците потекнуваат од РМ, Балканскиот Полуостров, Европа, Централна Азија, Северна Африка и др. Збирката се чува во Миколошката лабораторија на Институтот за биологија при Природно–математичкиот факултет во„Фунги македоники“ Скопје. Најголем дел… Continue reading ФУНГИ МАКЕДОНИКИ

ФУРНИРИ – тенки листови од дрво со еднаква дебелина, изработени од призма од фурнирски трупец или од обло дрво (фурнирски трупец). Тие се изработуваат според технологијата на бичење (режење, пилење), сечење или лупење. Фурнирските листови имаат дебелина од 0,2 до 8,0 мм, најчесто од 0,5 до 3,5 мм. Според положбата на годовите при бичењето и… Continue reading ФУРНИРИ

ФУШТИЌ, Вангел (Скопје, 4. Ⅱ 1956) – ел. инж., д-р на технички науки, ред. проф., декан на ЕТФ во Скопје. Автор/коавтор е на повеќе трудови во зборници од меѓународни/домашни собири, стручни списанија и педесетина студии и АП од областа на ЕЦРП и упра-Вангел Фуштиќ вувачките системи. Тој е заслужен за воведувањето на проектниот менаџмент во… Continue reading ФУШТИЌ, Вангел

ХАЗАРСКА МИСИЈА (860–861) – византиска верско-политичка мисија на солунските браќа св. Кирил и св. Методиј кај Хазарите по барање на хазарскиот каган. По налог на царот Михаил Ⅲ и на патријархот Фотиј, тие заминале кај Хазарите за да ги неутрализираат идејните конфронтации на паганството, еврејството, мухамеданството и христијанството и да издејствуваат каганот христијанството да го… Continue reading ХАЗАРСКА МИСИЈА

ХАЗМОФИТСКА ВЕГЕТАЦИЈА НА Република Македонија– растителни заедници ниетеа рупестрис, редот Потентиллеталиа цаулесцентис (во кој се опфатени хазмофитските растителни заедници што се развиваат на варовничка геолошка подлога) и редот Андросацеталиа ванделлии (хазмофитски растителни заедници на силикатна геолошка подлога). Тие се застапени со бројни асоцијации, во кои како карактеристични видови се јавуваат разни видови на родот Саџифрага… Continue reading ХАЗМОФИТСКА ВЕГЕТАЦИЈА НА РМ

ХАЈИР ДОВА (Хаѕ›р дова) – благословите што во синтетизирана микро форма го пренесуваат древното митско сознание и верување во магиската сила на зборот. За тоа сведочат и многубројните благослови во усното творештво на турското население во Македонија. Многу често во секојдневјето посакуваната порака се постигнува со благослови што се однесуваат на среќата, здравјето и човековата… Continue reading ХАЈИР ДОВА

ХАЈРОНЕЈА (Хаиронеиа) – антички град на северната граница на Бојотија (Хелада) каде што македонската војска предводена од Филип Ⅱ извојувала победа над здружените сили на хеленските полиси предводени од Атина и Теба (август 338 пр. н.е.), со што тие биле принудени да ја признаат врховната власт на Македонското Кралство. Тука се одиграла и битката помеѓу… Continue reading ХАЈРОНЕЈА

ХАЛИЛИ, Мухамед Невзат (с. Џепчиште, Тетовско, 21. Ⅱ 1951) – еден од главните лидери на ПДП. Дипломирал на Филолошкиот факултет (на Групата за француски јазик и литература) во Скопје. Работел како професор по француски во средното училиште „Кирил Пејчиновиќ“ во Тетово. Поради залагање за поголеми политички права на Албанците во СРМ, како член на СКМ… Continue reading ХАЛИЛИ, Мухамед Невзат

ХАЛИМИ, Џемал шкелзен (Куманово, 5. Ⅸ 1961) – писател, новинар и преведувач. Основно и средно образование завршил во Скопје. Дипломирал на Филолошкиот факултет во Скопје, на Групата за албански јазик и книжевност. Пишува прозни и драмски дела.Се занимавал главно со новинарство. Преведувал автори и литературни дела од македонски на албански јазик и обратно. Претставен е… Continue reading ХАЛИМИ, Џемал шкелзен

ХАЛИПЛИДИ (Халиплидае) – ситни тврдокрилни инсекти. Живеат во вода. Телото им е испакнато и на задниот дел е заострено. Се хранат со алги. Во Македонија од оваа фамилија е познат само еден род – Халиплус, со регистрирани 8 Халиплида видови. ЛИТ.: В.Б. Гуеоргуиев, Цаталогус Фаунае Југославиае. Цолеоптера (Аљуатица), Ацад. Сци. Арт. Слов. Лјублјана, 1971, Ⅲ,… Continue reading ХАЛИПЛИДИ