Tag: М

МОЗЕР, Јосип (Осиек, Хрватска, 12. Ⅸ 1915 – Загреб, 20. Ⅺ 1997) – физичар, ред. проф. (1965) на ПМФ. Дипломирал (1937) математика и физика во Загреб. Докторирал (1962) на ПМФ со темата „Дифракција на светлината кај зонските мрежички“. Работел како средношколски професор во низа југословенски градови, а од 1950 г. бил на ПМФ во Скопје,… Continue reading МОЗЕР, Јосип

МОЈСЕЈ (? – 976) – комитопул, вториот син на комитот Никола. По бунтот против бугарската и по отфрлањето на византиската власт (969–976), владеел заедно со своите тројца браќа во југозападна Македонија. Тетрархијата би-ла прекината во 976 г. (со смртта на најстариот Давид), кога Мојсеј, по веста за смртта на царот Јован Цимиски, организирал напад на… Continue reading МОЈСЕЈ

МОЈСОВ, Лазар (Неготино, 19. ⅩⅠⅠ 1920) – политичар, историчар, дипломат и публицист. Дипломирал на Правниот факултет во Белград. Во март 1945 г. бил назначен за народен обвинител во Судот на националната чест на ДФМ. Бил јавен обвинител на ДФМ (1949–1951), претседател на Врховниот суд на НРМ (1953 –1955), вонреден и ополномоштен амбасадор на ФНРЈ во… Continue reading МОЈСОВ, Лазар

МОЈСОВСКИ, Ангел (Ораовец, Велешко, 15. Ⅴ 1923 – Скопје, 17. Ⅲ 2001) – генерал, активен воен старешина во единиците на Македонската војска во времето на НОБ и по ослободувањето, народен херој. Учесник во сите демонстративни акции пред војната. Член на СКОЈ и учесник во подготовките за кревање на оруженото востание (1941). Во 1942 г. бил… Continue reading МОЈСОВСКИ, Ангел

МОКЛИШКИ МАНАСТИР – в. „Св. Никола“ Стеван Мокрањац

МОКРАЊАЦ, Стеван (Неготин, Србија, 9. И 1856 – Скопје, 29. Ⅸ 1914) – композитор и хорски диригент. Музика учи во Минхен, Рим и во Лајпциг. Доаѓајќи на чело на Белградското пејачко друштво, развива мошне плодна и разновидна дејност. Под негово раководство Друштвото достигнува високо уметничко ниво на бројните концерти во Србија и на турнеите во… Continue reading МОКРАЊАЦ, Стеван

МОКРОВ, Боро (Велес, 13. ⅩⅠⅠ 1917 – Скопје, 30. Ⅳ 2005) – правник, припадник на комунистичкото и на студентското движење, политички работник и публицист, прв доктор по новинарство во Македонија. Активист на СКОЈ и член на КПЈ (од 1939). Поради пројавените активности во КП и СКОЈ бил испратен во логорот Меѓуречје – Ивањица (Србија). По… Continue reading МОКРОВ, Боро

МОЛЕКУЛАРНА БИОЛОГИЈА – научна дисциплина што ја изучува живата материја на молекуларно ниво. Посветена е пред сè на разбирањето на разните системи во клетката и нивната меѓусебна поврзаност. Нејзиниот подем во ⅩⅩ в. изврши револуционерни промени во биолошките истражувања и најде огромна примена во медицината, фармацијата, агрономијата и во други области. Првите научни истражувања од… Continue reading МОЛЕКУЛАРНА БИОЛОГИЈА

МОЛЕРОВ, Димитар (Банско, 1874 – Софија, 1961) – поет, драм-ски писател, фолклорист, филолог, публицист, културолог и револуционер. По завршувањето на основното училиште продолжил во Солунската гимназија. Студиите по словенска фолологија и литература ги започнува на Софискиот универзитет. Како добар студент и фолклорист, добива понуда за специјализација во Виена, но останува и учителствува во повеќе градови.… Continue reading МОЛЕРОВ, Димитар

МОЛЕРОВ, Костадин (Кочо) (Банско, 18. Ⅺ 1876 – Софија, 24. Ⅹ 1957) – собирач на македонско народно творештво, поет и револуционер. Се школува во Серез и Солун, а учителствува во Лом и во Банско. Развива револуционерна дејност, особено по формирањето на Револуционерниот комитет во Банско (1897). Го организира пренесувањето на оружјето за Серскиот револуционерен округ… Continue reading МОЛЕРОВ, Костадин

МОЛЕРОВ, Симеон В. (Банско, Разлошко, 15. Ⅱ 1875 – Банско, 7. Ⅴ 1923) – учесник во Илинденското востание, радовишки околиски војСимеон Молеров вода. Завршил ветеринарно училиште во Софија. Учествувал во Мелничкото востание (1895) и во запленувањето на мис Елен Стоун (1901). Во текот на 1902 г. бил кочански војвода. Во Илинденското востание учествувал во Востаничкиот… Continue reading МОЛЕРОВ, Симеон В

МОЛЦИ (Тинеидае) – ситни, слабо воочливи пеперуги. Познати се како големи штетници. Нивните гасеници имаат устен апарат за грицкање; нагризуваат лишаи, органски остатоци во птичји гнезда, дрво, крзна, ткаенини од волна и сл. Во Македонија има 44 вида, од кои 6 се ендемични. Познати се житниот молец (Немапогон гра-Молец неллус Л.) и крзне(Унидентифиед анимал) ниот… Continue reading МОЛЦИ

МОЛЦИ, ВОДНИ (Трицхоптера) – крилести инсекти што живеат главно покрај вода. Имаат два пара мембранозни крилја покриени со хитински влакненца, по што во научната терминологија го добиле името (триџ, трицхос гр. = влакно и птерон = крило). Тие се слаби летачи и главно мируваат по околните грмушки и гранки. Оплодените женки полагаат јајца во водата… Continue reading МОЛЦИ, ВОДНИ

МОМИРОВСКИ, Томе (Кичево, 4. Ⅳ 1927) – раскажувач, романсиер, есеист, критичар, преведувач. Завршил Филозофски факултет во Скопје. Бил уредник на повеќе весници и списанија. Бил секретар за култура на Р. Македонија (министер), претседател на Културнопросветната заедница на Македонија, претседател на Македонскиот ПЕН-центар итн. БИБ.: Стреи и песоци, патописна проза, Ск., 1956; Чекори, раскази, Ск., 1957;… Continue reading МОМИРОВСКИ, Томе

МОМЧИЛ ВОЈВОДА (почетокот на ⅩⅣ в. – крепоста Перитеорион, 7. Ⅶ 1345) – феудален витез и деспот, во епските песни вујко на Марко Крале. Бил независен владетел во Родопите, од каде што ја проширил својата територија на исток и на југ до Егејското Море. Соработувал и се судирал со соседните владетели и меѓу првите се… Continue reading МОМЧИЛ ВОЈВОДА

МОНАСТЕРЛИИ (ⅩⅤⅠⅠ в.) – видно семејство преселено од Битола во Рац Ковин и потоа Коморан во Австрија. Петар Монастерли добил благородничка титула и грбовница (1665). Најистакнатиот член Јован, оберкнез, во битката кај Сланкамен (1691) раководел 10.000 војници „Рацка милиција“. Со патријархот Арсениј Ⅲ Јован во Виена се залагале за заштита на интересите на православните. Адам… Continue reading МОНАСТЕРЛИИ

МОНАСТИРЛИЈА – еврејска колонија од доселеници од Битола во Ерусалим. Биле првите жители на населбата шама, на падините на брегот Цион. Основале „Здружение на иселеници од Монастир“ (1932), кое организирало културни, образовни и хуманитарни активности на Озер Далим за помош на сиромашните и вдовиците. На чело на здружението биле Хаим Нахмијас и Јицхак Александрони, како… Continue reading МОНАСТИРЛИЈА

МОНЕВ, Михаил (Кратово, 4. Ⅺ 1881 – Горна Џумаја, 14. Ⅳ 1944) – учител, припадник на ВМРО. Завршил педагошко училиште во Скопје и бил учител во Беровско, Кумановско и во Кратово. Посетувал Духовна семинарија во Цариград. Бил делегат на Рилскиот и на ќустендилскиот конгрес. По Младотурската револуција студирал право на Универзитетот во Цариград. Во време… Continue reading МОНЕВ, Михаил

МОНЕТАРНА ПОЛИТИКА НА РМ – инструмент на економската политика во надлежност на централната банка, која преку контрола на понудата на пари влијае врз агрегатната побарувачка. Притоа, на кус рок, промените на паричната маса можат да имаат силно влијание врз агрегатната побарувачка и да предизвикаат значајни ефекти врз реалните варијабли (инвестициите, потрошувачката, производството, вработеноста). На долг… Continue reading МОНЕТАРНА ПОЛИТИКА НА РМ

МОНЕТАРНИ АГРЕГАТИ ВО МАКЕДОНИЈА – оперативна дефиниција на паричните средства со кои располагаат небанкарските субјекти во даден момент. Монетарните агрегати првпат се дефинираат во 1953 г., а потоа претрпуваат низа промени во согласност со реформите на стопанскиот систем. Непосредно по монетарното осамостојување НБРМ продолжи да ја применува методологијата за пресметка на монетарните агрегати наследена од… Continue reading МОНЕТАРНИ АГРЕГАТИ ВО МАКЕДОНИЈА

МОНЕТАРНИЦАТА ВО ДАМАСТИОН. Местоположбата сè уште не $ е сигурно потврдена, но поради рудниците на сребро и бо-Монета на Дамастион (аверс/реверс) гатата продукција на пари и понатаму го привлекува вниманието на истражувачите. Таа егзистирала седумдесетина години (395 – ок. 320 г. пр.н.е.). Ковела сребрени пари (тетрадрахми и тетроболи), на чиишто аверси доминира претставувањето на богот… Continue reading МОНЕТАРНИЦАТА ВО ДАМАСТИОН

МОНЕТАРНИЦАТА ВО ЛИХНИД. Со реформите во фискалната сфера, направени од кралот Филип В, по 188/7 г. пр.н.е. било дозволено повеќе градови и области да коват свои монети, но под контрола на кралот. Такво право добил и градот Лихнид (Лѕцхнидос). Овие бронзени монети со името на градот (ΛΥΧΝΙ− ΔΙΩΝ) биле ковани во периодот помеѓу 187 и… Continue reading МОНЕТАРНИЦАТА ВО ЛИХНИД

МОНЕТАРНИЦАТА ВО СТОБИ. Благодарение на привилегираниот статус на муниципиум и на важната комуникациска и стопанска положба што ја поседувал во римскиот период, Стоби стекнал право да кове сопствени пари, со што станал прва и единствена римска монетарница на територијата на денешна Р. Македонија. Монетарницата, со повремени прекини во работата, била активна околу 150 години (73–217… Continue reading МОНЕТАРНИЦАТА ВО СТОБИ

МОНЕТАРНО ОСАМОСТОЈУВАЊЕ И ВОВЕДУВАЊЕ НА ДЕНАРОТ – процес на дефинирање на државниот суверенитет на РМ во областа на монетарните финансии, вклучувајќи и создавање на национална валута. За спроведување на монетарното осамостојување во текот на 1991 г. Владата формираше Комисија за монетарен систем во состав: Никола Кљусев – претседател на Владата, Методија Тошевски – министер за… Continue reading МОНЕТАРНО ОСАМОСТОЈУВАЊЕ И ВОВЕДУВАЊЕ НА ДЕНАРОТ