Tag: К

КРАТОВСКО ЕВАНГЕЛИЕ -. македонски црковнословенски книжевен споменик од средината Страница од Кратовското евангелие (ⅩⅣ в.) на ⅩⅣ в., кратовска школа. Ракописот е пишуван на добар пергамент, формат 23 џ 16 цм, висина на текстот 16, а ширина околу 10 цм. Споменикот содржи 151 лист, недостигаат 33 листа. Се чува во НУБ „Св. Климент Охридски” во… Continue reading КРАТОВСКО ЕВАНГЕЛИЕ

КРАТОВСКО-ЗЛЕТОВСКА КНИЖЕВНА ШКОЛА .- македонски книжевно-културен центар (ⅩⅠⅠⅠ-ⅩⅣ в.). Се карактеризира со повеќе изразити книжевнокултурни средишта во низа цркви и манастири околу градовите Кратово, Злетово, Крива Паланка, Куманово и Скопје, меѓу кои најпознати се манастирите Прохор Пчињски, Јоаким Осоговски, Лесновски, Матејче, Карпински, Марков и други. Овие манастири со словенско монаштво и со пустиножители никнуваат по… Continue reading КРАТОВСКО-ЗЛЕТОВСКА КНИЖЕВНА ШКОЛА

КРЕАСТА, Никола Димку (Крушево, 1843 – Крушево, 1910) – лекар, револуционер. Медицина завршил во Атина, а потоа бил лекар од општа практика во Крушево. Во Илинденското востание му укажал помош на востанатиот народ. Бил член на Привремениот одбор на Крушевската Република, задолжен за здравствено-хигиенска заштита на населението, заедно со д-р Батали и лекарските помошници Питу… Continue reading КРЕАСТА, Никола Димку

КРЕДИТИ, ЗЕМЈОДЕЛСКИ – првостепена мерка на аграрната политика во земјоделството. Со комбинација на каматата, рокот на отплата, учеството, намената на користење итн. се одредува целта на кредитирањето како инструмент на аграрната политика. Првиот кредит во земјоделството бил доделен во Германија (ⅩⅠⅩ в.), а за основач се смета Рајфесен. Основна карактеристика на кредитирањето во земјоделството во… Continue reading КРЕДИТИ, ЗЕМЈОДЕЛСКИ

КРЕЉА, Зина (Битола, 17. Ⅱ 1925 – Скопје, 21. XI 2004) – оперска певица, сопран, првенка на Операта на МНТ. Потекнува од музикално семејство (мајка Нада Џамбазова – оперска певица). Пеење учи во Загреб (проф. Рајзер), а вокалното образование го продолжува во Рим (проф. Страчари). Во 1946 г. дебитира во Загреб со улогата на Виолета… Continue reading КРЕЉА, Зина

КРЕСНЕНСКОТО МАКЕДОНСКО ВОСТАНИЕ (5/17. Ⅹ 1878-1879) – востание на македонскиот народ против османлиската власт. Започнало под водство на Димитар Попгеоргиев и војводата Стојан Карастоилов кога била разбиена воената единица и Кресна била ослободена. Востаничките дејства проПечатот на началникот должиле по на Главниот штаб на Кресненското востание текот на река(1878) та Струма и во планинската област… Continue reading КРЕСНЕНСКОТО МАКЕДОНСКО ВОСТАНИЕ

КРЕЧЕТАЛО (чкртало) – детски идиофоничен ударачки дрвен инструмент. Го прават самите деца напролет од врбово дрво. Има четири главни делови – четириаголна рамка, јазиче, запченик и рачка со оска што го врти запченикот. При вртење на запченикот со рачката, јазичето удира од еден во друг забец на запченикот и така се произведува брзо чкртање со… Continue reading КРЕЧЕТАЛО

КРИВА ЛАКАВИЦА – лева притока на р. Брегалница. Извира од северните падини на Градешка Планина, на височина од 570 м, а се влива кај с. Софилари, на височина од 251 м. Долга е 42 км, има вкупен пад од 319 м и просечен пад од 7,6 ‰. Сливот зафаќа површина од 425 км 2. Во… Continue reading КРИВА ЛАКАВИЦА

КРИВА ПАЛАНКА – град во североисточниот дел на РМ, има 14.558 ж. (2002 г.). Лежи во крајниот источен дел на Славишката Котлина, од двете страни на Крива Река, на надморска висина од околу 620 м. Зафаќа површина од 400 ха. Има умерено-континентална клима со просечна годишна температура на воздухот од 10,1°Ц, и просечна годишна количина… Continue reading КРИВА ПАЛАНКА

КРИВА РЕКА – лева и најголема притока на реката Пчиња. Извира од северните падини на Осоговските Планини, на н.в. од 1.800 м, а се влива на н.в. од 296 м. Се формира од повеќе површински водотеци, меѓу кои позначајни се Тораничка, Киселичка и Станичка Река. Должината на речниот тек изнесува 78,7 км, вкупниот пад 1.504… Continue reading КРИВА РЕКА

КРИВОГАШТАНИ – село во Прилепско. Се наоѓа во западниот дел на Прилепско Поле, на надморска висина од околу 600 м. Низ селото поминува регионалниот пат Прилеп–Крушево. Тоа е населено со Македонци, а нивниот број изнесува 1.870 ж. Населението се занимава со одгледување на житни култури и тутун. Тоа е седиште на општина која зафаќа површина… Continue reading КРИВОГАШТАНИ

КРИВОПАЛАНЕЧКО-КУМАНОВСКО ВОСТАНИЕ (1878) – го кренале македонски доброволци од српската војска во Српскоосманлиската војна (1876), на че-ло со месните војводи Јаким Челопечки, Никола Алгунски, Богдан Длибочки и др., во договор со македонските селски и градски првенци од Куманово, Крива Паланка и Кратово. Востаничките акции биле преземени во почетокот на 1878 г. (пред крајот на Руско-турската… Continue reading КРИВОПАЛАНЕЧКО-КУМАНОВСКО ВОСТАНИЕ

КРИТИКА, ЛИКОВНА -. теоретска и практична дисциплина што ја следи и интерпретира уметничката продукција. Во РМ се јавува во половината на ⅩⅩ в. Првите текстови се од професорите Д. Месеснел и Д. Недељковиќ уште во триесеттите, но дури во четириесеттите години пишувале Л. Личеноски и Н. Мартино-Антоние Николовски: Македонските зографи од крајот на ⅩⅠⅩ и… Continue reading КРИТИКА, ЛИКОВНА

КРЛЕ, Ристо (Струга, 3. IX 1900 – Скопје, 29. Ⅹ 1975) – драмски ав-тор, еден од основоположниците на македонската драмска уметност меѓу двете светски војни. Роден е во сиромашно семејство на чевларски мајстор. школувањето му е нередовно и со извесни прекини. Занимавањето со аматерска актерска дејност во родната Струга, како член на Културноуметничкото друштво „Црн… Continue reading КРЛЕ, Ристо

КРЛЕЖ, КОКОШКИН (Дерманѕссус галлинае Де Геер) – ситен паразитски инсект. Има тело долго до 1 мм. Дење се крие во кокошарниците и гулабарниците, а ноќе излегува и цица крв од домашните птици; напаѓа чес-то ластовички, а може да нападне деца и човек. Од Кокошкин крлеж отровот што го пренесува со боцкање, кокошките најчесто умираат, а… Continue reading КРЛЕЖ, КОКОШКИН

КРЛЕЖ, КУЧЕШКИ . (Иџодес рицинус Л.) – мал паразитски инсект. Живее скриен по дрвја, грмушки и треви од каде што доаѓа до телото на животните и на човекот. Усниот апарат е за цицање, помогнат од еден пар силни рилки со кои женката се прицврстува за домаќинот на кој паразитира. Мажјакот не е паразит, живее прицврстен… Continue reading КРЛЕЖ, КУЧЕШКИ

КРЛЕЖА, Мирослав (Загреб, 7. Ⅶ 1893 – Загреб, 29. Ⅻ 1981) – најсестраниот хрватски книжевник, со исклучителна творечка активност, и највлијателна книжевна личност меѓу двете светски војни. По Втората светска војна народен пратеник, академик, директор на Лексикографскиот завод во Загреб. Во своите лирски песни и поеми стилот на Крлежа се движи од импресионизам до експресионизам… Continue reading КРЛЕЖА, Мирослав

КРЛЕЖИ (Ацарина) – пајаковидни инсекти. Телото им е со многу мали размери, некои се видливи микроскопски. Редот опфаќа преку 10.000 видови. Живеат на најразлични станишта, главно на копно, но има видови кои ги населуваат и водните средини. Поголем број од Воден крлеж видовите се паразити на разни животни или на растенија. Редот крлежи во Македонија… Continue reading КРЛЕЖИ

КРЛЕЖИ, ВОДНИ (Хѕдрацарина) – група пајаковидни членконоги организми. Припаѓаат кон родот крлежи (Ацарина). Ги населуваат копнените води, а се среќаваат и во морињата. Имаат тркалезно тело, упадливо обоено. Претежно се ситни, но има и видови со Воден крлеж должина до 8 мм. Во Македонија водните крлежи ги населуваат неистечните води (бари, езера). Чест вид е… Continue reading КРЛЕЖИ, ВОДНИ

КРЛИУ, Мети (Дебар, 30. Ⅵ 1923) – политичар и општественик. Бил учесник во НОАВМ (од 1941), член на КПМ (од 1943), член на МК на КПМ во Дебар, а потоа борец на партизански и воени единици: политички комесар на баталјон, член на бригаден Комитет на КПМ и заменик-командант на воено подрачје. По Ослободувањето завршил Виша… Continue reading КРЛИУ, Мети

КРНИНСКИ ДАМАСКИН – ракопис од крајот на ⅩⅤⅠ в., најден во манастирот „Св. Пречиста”, Крнино (Кичевско), во 1956 г. Содржи превод на првите 20 слова од зборникот Тхесаурос на Дамаскин Студит; сега се чува во Институтот за мак. јазик, бр. 594. Заедно со киевскиот ркп. бр. 33, пренесен од архим. Антонин Капустин во 60-тите години… Continue reading КРНИНСКИ ДАМАСКИН

КРНИЧИУ, Мелпомени (Менча Крничева) (Крушево, 16. Ⅲ 1900 – Рим, 12. IX 1964) – Влаинка, атентаторка од ВМРО, сопруга на Иван Михајлов. По Првата светска војна емигрирала во Софија, се запознала со Иван Михајлов (1924) и станала член на ВМРО. Во Виена во Бургтеатарот го убила Т. Паница (8. Ⅴ 1925) и била осудена на… Continue reading КРНИЧИУ, Мелпомени

КРПА -. ткаенина во правоаголна форма. Од двете страни, по краиштата, е орнаментирана со фриз од ситни мотиви. По краевите била украсувана со нашиени тантели (ојки). Се носела вдената во Крпа појасот, со двата краја пуштени да висат отстрана или префрлена преку вратот и рамената. Ј. Р.-П. Владимир Крпан

КРПАН, Владимир (Зелина, 11. Ⅰ 1938) – пијанист. Еден од најзначајните европски и светски пијанисти на својата генерација. Студиите ги завршува во класата на проф. С. Станчиќ, на Музичката академија во Загреб. Се усовршува кај прочуениот италијански пијанист А. Б. Микеланџели. Со педагошка дејност започнува (1968) на Високата музичка школа (подоцна – Факултет за музичка… Continue reading КРПАН, Владимир