Tag: Ј

ЈАБЛАНИЦА – висока планина во југозападниот дел на РМ. Се наоѓа помеѓу Охридско-струшката и Дебарската Котлина, западно од долината на Црни Дрим и брегот на Охридското Езеро. На Република Македонија£ припаѓаат источните планински страни, а западните на Република Албанија. Се протега во меридијански правец во должина од 35 км, а најголемата широчина во нашата држава… Continue reading ЈАБЛАНИЦА

ЈАБОЛКО . (Малус доместива Л.) – водечка овошна култура во РМ, со над 55–60% од вкупното производство на овошје. Пред Втората светска војна производството на јаболка во Македонија изнесувало околу 4.000 т годишно. Со подигањето на интензивните овошни насади по 1960–1970 г., производството на јаболка во 1980–1985 се зголеми над 100.000 т (1982 г., 130.000… Continue reading ЈАБОЛКО

ЈАВНО ЗЕЛЕНИЛО ВО Република Македонија– значајна урбана категорија што обезбедува еколошка разновидност, функционална подобност и социјална добробит во градовите. Во градовите во Република Македонијасе планира обезбедување земјиште за јав2 но зеленило од 15 до 25 м по жи-тел. Јавните зелени урбани површини се категоризирани во две групи: зелени површини во градот (паркови, станбено зеленило, линеарно… Continue reading ЈАВНО ЗЕЛЕНИЛО ВО РМ

ЈАВНО ОБВИНИТЕЛСТВО ВО ДФМ/НРМ/СРМ/РМ -. државен орган што ги гони сторителите на кривичните дела. Првпат оваа функција се утврдува со Уредбата за воените судови од 24. Ⅴ 1944 г., според која при секој судски совет се назначува воен истражител, а при одделни бригади и командни места се поставуваат иследници. Како посебен орган, Јавното обвинителство се… Continue reading ЈАВНО ОБВИНИТЕЛСТВО ВО ДФМ/НРМ/СРМ/РМ

ЈАВНО ПРЕТПРИЈАТИЕ ЗА СТАНБЕН И СТАНБЕНО-ДЕЛОВЕН ПРОСТОР НА РМ, Скопје – формирано е како Завод за проектирање, студии и надзор (1954), кој со натамошната трансформација го менувал името. Има најголемо учество во изградбата на градот Скопје по земјотресот (1963). Изградени се бројни деловни и станбено-деловни објекти: ГТЦ, станбен комплекс Градски ѕид, театри, кина, библиотеки, Универзална… Continue reading ЈАВНО ПРЕТПРИЈАТИЕ ЗА СТАНБЕН И СТАНБЕНО-ДЕЛОВЕН ПРОСТОР НА РМ, Скопје

ЈАВОР . (Ацер Л., фам. Ацерацеае) – род застапен со 150 вида во Северната хемисфера. Листопадни дрвја или грмушки чии листови се прости, лаповити или непарно перести, спротивно поставени. Плодот е двојно крилесто оревче. Во Република Македонијаприродно се застапени следниве видови: а) горски јавор (А. псеудоплатанус Л.) – високо дрво (до 40 м) со ареал… Continue reading ЈАВОР

ЈАГИЌ, Ватрослав (Ватрослав Јагиќ) (Вараждин, 6. Ⅶ 1838 – Виена, 5. Ⅷ 1923) – класичен филолог, славист. Класично образован од детска возраст (до Ⅲ клас Фрањев. гимн. сите предмети на лат.) во родното место, продолжил класична гимн. во Загреб (1847– Ватрослав Јагиќ 1851), каде што му се развил интерес и за сеслов. единство; студирал класична… Continue reading ЈАГИЌ, Ватрослав

ЈАГЛИЦА -. памучна ткаенина, шамија на краиштата декорирана со вез, составен дел на невестинската носија од кумановскиот регион. Се носела прикачена за невестинската скутина, на колковите. Почнувајќи од денот на венча-Кленика (маклен) вањето и една недела по венчавањето младата невеста ја носела постојано, како обележје на нејзиниот статус, а една година по свадбата ја носела… Continue reading ЈАГЛИЦА

ЈАГОДА (Фрагариа ананаса, Дуцх, Гуидес) – сортно овошје за домашно и плантажно производство. Во Република Македонијапочна да се одгледува од 1934 г. во Скопско. Во седумдесеттите и осумдесеттите години на ⅩⅩ в., се подигнати поголеми плантажи од јагоди во комбинатите во Велес, во Кавадарци, во Прилеп, во Битола. Насадите се подигнати со висококвалитетни вирус фри… Continue reading ЈАГОДА

ЈАГУЛИ (Ангуиллидае) – фамилија риби од редот на јагуловидните риби (Ангуиллиформес), кои населуваат солени и слатки води. Кај нас е присутен само еден вид од оваа фамилија, јагула (Ангуилла ангуилла). ЛИТ.: М. Беазлеѕ, Гуиде то Фресхњатер Фисх оф Бритаин анд Еуропе, Лондон; Ј. Цривелли, Тхе Фресхњатер фисх ендемиц то тхе Нортхерн Медитерранеан Регион, Тоур ду… Continue reading ЈАГУЛИ

ЈАДРАНСКА ПОВЕЛБА (Тирана, 2. Ⅴ 2003) – стратешки документ склучен меѓу САД, Р Албанија, Р Хрватска и Р Македонија, по иницијатива на претседателот на Република МакедонијаБорис Трајковски, покрената на Самитот на НАТО/ ЕАСП во Прага (23. XI 2002), неНачалниците на генералштабовите на Македонија, на Хрватска и на Албанија формално наречена Охридскојадранска, заради заеднички и координирани… Continue reading ЈАДРАНСКА ПОВЕЛБА

ЈАЈЧАРКА (Аманита цаесареа /Сцоп./ Перс.) – габа што старите Римјани ја користеле за исхрана. Во некои региони во Македонија се користи во исхраната кај месното население. Честа е во дабовите шуми. М. К.

ЈАКА ЧЕшМА, ТРЕМНИК (Неготино) – некропола сместена во југоисточната периферија на селото Тремник на 7,5 км југоисточно од Неготино. Тука се наоѓале римски гробови со конструкција на две води од тегули и имбрицеси – откриени на длабочина од 1,5 м, при градење на новата селска црква посветена на Св. Дух и ограда (1950). При копање… Continue reading ЈАКА ЧЕшМА, ТРЕМНИК

ЈАКИ, Роберт С. (Скопје, 13. Ⅲ 1950) – фоторепортер, уметнички фотограф. Основач е и главен уредник на првото македонско специјализирано списание „Фотон Арт”. Од 1972 г. работел во редакциите на „Нова Македонија”, „Починка”, „Екран” и во Танјуг (1980/89). Основач е и прв претседател на Асоцијацијата на македонските фоторепортери (2002). Добитник е на наградата на ОН… Continue reading ЈАКИ, Роберт С

ЈАКИМОВ, Тодор Д. (Велес, 1926) – редовен професор на Електротехничкиот факултет во Скопје. Дипломирал на Електротехничкиот отсек при Техничкиот Факултет во Загреб (1952) и се вработил во фабриката за електрични производи „Југ” во Скопје. Во 1953 г. преминал на работа во составот на новоформираната група за изградба на Рудници и железарница „Скопје”, каде што останал… Continue reading ЈАКИМОВ, Тодор Д

ЈАКИМОВСКА, Цветанка (Перник, Бугарија, 10. IX 1927 – Скопје, 14. Ⅳ 1990) – актерка во Драмата на МНТ (1945–1983), каде што и се пензионирала. Играла во пиеси на Младинско-детскиот театар во Скопје, на радиото, ТВ и во филм. Значаен дел од својата кариера му посветила на говорењето поезија („Блажена гора зелена”), гостувајќи во САД, Канада,… Continue reading ЈАКИМОВСКА, Цветанка

ЈАКИМОВСКИ, Љубомир (Добрево, ПробиШтип, 22. Ⅵ 1946) – новинар и публицист, доктор по политички науки. Од 1979 г. бил главен и одговорен уредник на Третата програма на Радио Скопје, од 1982 г. директор на Телевизија Скопје, а потоа генерален директор на Македонската радио-телевизија (1985 –1989). Станува претседател на Советот за радиодифузија на Република Македонија(1997–2003). Професор… Continue reading ЈАКИМОВСКИ, Љубомир

ЈАКИМОВСКИ, Чедо (Кратово, 22. Ⅱ 1940 – Скопје, 15. Ⅻ 1993) – Чедо Јакимовски поет, новинар. Бил главен уредник на весникот „Млад борец”. Работел во Републичкиот секретаријат за информации. Член е на ДПМ (од 1966). Високо вреднуван поет од македонската литературна критика и застапуван во повеќе репрезентативни антологии на македонската лирика во земјата и во… Continue reading ЈАКИМОВСКИ, Чедо

ЈАКОВ . (Камена Река, ден. Македонска Каменица, ⅩⅤⅠ в.) – прв македонски печатар. Потекнувал од свештеничко семејство. Во обновената печатница на Божидар Вуковиќ отпечатил часослов на црковнословенски јазик (1566), украсен со илустрации, знаменца и вињети. Еден добро зачуван примерок има и НУБ „Климент Охридски” во Скопје. ЛИТ.: Харалампие Поленаковиќ, Белешки за првиот Македонец-печатар Јаков од… Continue reading ЈАКОВ

ЈАКОВЛЕВИЌ, Милош Авросиев (с. Галичник, 19. Ⅶ 1892 – Скопје, 26. Ⅶ 1963) – прв Македонец спец. по педијатрија, проф. на Мед. ф. во Сараево. Студирал на Мед. ф. во Бордо (Франција), каде што и докторирал (1920). По специјализацијата во Виена и во Лондон, го формирал и го раководел првиот ДД во Македонија при ХЗ… Continue reading ЈАКОВЛЕВИЌ, Милош Авросиев

ЈАКУПИ, Ахмет (Пеќ, Косово, 17. Ⅲ 1945) – режисер. Дипломирал на Високата педагошка школа во Приштина (1969) и на отсекот на Јаначковата академија во Брно, Чешка (1977). Работи во Македонската радиотелевизија (1980 –1984), а од 1984 г. и во Албанската драма на Театарот на народностите во Скопје. Се занимава и со режија на документарни филмови.… Continue reading ЈАКУПИ, Ахмет

ЈАНАКИЕВСКИ, Томе (Битола, 20. Ⅵ 1938 – Битола, 30. Ⅶ 2004) – археолог. Дипломирал археологија во Загреб. Од 1964 г. работел како кустос во античкото одделение на Заводот и Музеј Битола, а од 1968 до 1976 бил директор на Томе Јанакиевски оваа институција. Магистрирал (1975) и докторирал (1997) во Загреб. Од 1999 г. работел како… Continue reading ЈАНАКИЕВСКИ, Томе

ЈАНЕВ – БРЛО, Иван . (с. Горни Балван, Штипско, 1877 – ќустендил, Бугарија, 28. Ⅷ 1925) – припадник на ТМОРО и на ВМРО, Штипски војвода. Во 1902 бил во четата на Е. Чучков, а од 1907 бил војвода во Штипско. Учествувал во Балканските и во Првата светска војна во Бугарската армија. По војната, како војвода… Continue reading ЈАНЕВ БРЛО, Иван

ЈАНЕВ, Антон Лазов (Андон ќосето) (с. Голозинци, Велешко, 25. Ⅻ 1854 – Горна Џумаја/Благоевград, 10. Ⅹ 1953) – терзија, деец на ТМОРО/ВМОРО. Од 1896 г. бил борец во четите на М. Попето, Ј. Сандански, Х. Чернопеев и др., а потоа формирал своја чета. Учествувал во пленувањето на струмичкиот Назлим-беј (1897) и на мисионерката Е. Стон… Continue reading ЈАНЕВ, Антон Лазов