Tag: В

ВАЈАН, Андре (Ваиллант, Андрé) (Суасон, 1. Ⅶ 1890 – Париз, 23. Ⅳ 1977) – француски славист, класичен филолог и романист, дописен член на МАНУ (од 25. Ⅻ 1969). Бил професор на Ñцоле натионале дес лангуес ориенеталес, Ñцоле пратиљуе дес Хаутес Ñтудес и Цоллéге де Франце, наследник на Андре Мазон. Првиот непосреден допир со Македонија го… Continue reading ВАЈАН, Андре

ВАЈГАНД, Густав (Густав Њеиганд) (Дуисбург, Германија, 1. Ⅱ 1860 – Дуисбург, 8. Ⅶ 1930) – германски филолог-романист и етнограф, унив. професор. Откако докторирал, бил директор на Институтот за романски јазик во Лајпциг (од 1894) и професор по романска и балканска филологија и етнографија на Лајпцишкиот универзитет (од 1896). Бил покренувач и редактор на „Годишник“ на… Continue reading ВАЈГАНД, Густав

ВАЈНОВ, Пандо Глигоров (с. Сребрено, Леринско, 1924) – воен командант на ДАГ. Како потполковник (1948) и полковник (1949) бил командант на бригада и дивизија. Бил член на Главниот одбор на НОФ на Македонците од Егејскиот дел на Македонија (јануари 1948), член на Главниот одбор на НОМС на Егејска Македонија (мај 1949), заменик член на ЦК… Continue reading ВАЈНОВ, Пандо Глигоров

ВАЈСМАН, Џејмс Р. (Јамес Р. Њисеман) (Норт Литл Рок, САД, 29. Ⅷ 1934) – археолог, унив. професор, академик. Дипломирал на Универзитетот во Мисури (1957), а потоа завршил класични студии во Американската школа во Атина (1959-1960). Магистрирал (1960) и докторирал (1966) на Универзитетот во Чикаго. Неговите професионални интереси се насочени кон проучување на односот меѓу Римјаните… Continue reading ВАЈСМАН, Џејмс Р

ВАЈТОС (Градиште) – утврдена населба од раноантичко и римско време. На три километри западно од с. Октиси, на планината Јабланица, доминира утврдена населба (680џ80 м) со поглед кон Струшко Поле, од каде што се надгледувала Виа Егнатиа. На северната Утврдената населба Вајтос (Градиште) од раноантичко и римско време страна се зачувани остатоци од бедеми (ширина… Continue reading ВАЈТОС

ВАЈУНИТИ – словенско племе, кон крајот на Ⅵ и поч. на Ⅶ в. се населило во Македонија, на териториите западно од Солун, а подоцна во Епир, помеѓу Арта и Јанина. Во сојуз со другите словен-ски племиња учествувале во нападите на Византија (614–616), пустошејќи ги јужните делови на Илирик и егејските острови, како и во нападот… Continue reading ВАЈУНИТИ

ВАКЦИНАЦИЈА ВО МАКЕДОНИЈА – систем за рутинска вакцинација против одредени заразни болести што се темели на законска регулатива. Во историјатот на спроведувањето на задолжителната имунизација, од 1944 па наваму, бележиме два периода – едниот кампањски начин на вакцинација кој траел до 1960 г., а потоа континуирана вакцинација. Во 1948 г. со Сојузен закон воведено е… Continue reading ВАКЦИНАЦИЈА ВО МАКЕДОНИЈА

ВАЛАВНИЦИ – металуршки погони за обработка на металите со валање; првобитно се во состав на Рудници и Железарница „Скопје”, а денес функционираат како независни производно-преработувачки фабрики. Валавниците (т.н. топли или ладни, во зависност од применетата постапка и дебелината на производот) се индустриски постројки и инсталации за производство на челични плоснати производи. Во Топлата валавница (денес… Continue reading ВАЛАВНИЦИ

ВАЛАНДОВО – град во јужниот дел на Република Македонија : 4.402 ж. (2002). Се наоѓа во северниот крај на Гевгелиско–валандовската котлина, во подножјето на планината Плавуш, на надморска височина помеѓу 110 и 150 м. Зафаќа површина од 120 ха. Западно од градот поминува магистралниот пат М–1, а преку станицата во с. Миравци е поврзано со… Continue reading ВАЛАНДОВО

ВАЛАНДОВО, ИСАР – антички и средновековен градски центар на малото Валандовско Поле, во месноста Исар – Извор Св. Петар, 1 км северозападно од центарот на Валандово. Доминантен рид, јужен изданок на планинскиот срт Плавуш. Фортификацијата на градот се состои од два дела: висока северна акропола со приближно правоаголна форма (240 х 180 м, на површина… Continue reading ВАЛАНДОВО, ИСАР

ВАЛАНДОВСКА АФЕРА (1915) – бугарска воена провокација со македонски жртви и српски тортури. На 1/2. Ⅳ 1915 г., 3.000 бугарски војници, во чиј состав имало македонски врховистички, албански и турски чети, материјално помогнати и поттикнати од Австро-Унгарија и од Германија, ги нападнале и ги освоиле 15-те села во триаголникот Струмица, Валандово и Радовиш. Ја нападнале… Continue reading ВАЛАНДОВСКА АФЕРА

ВАЛОВИШТА (Сидерокастрон, Демир Хисар) – средновековно утврдување во северниот дел на Серската Котлина, северно од Сер, јужно од Рупелската Клисура. Имало големо значење во обезбедувањето на комуникацијата што врвела во правец север–југ, по реката Струма. Има зачувани остатоци. ЛИТ.: Георгии Ацрополитае Опера, И, рец. А. Хеисенберг, Липсиае, 1903. К. Аџ. Макс Ван дер штул

ВАН ДЕР ШТУЛ, Макс (Маџ ван дер Стоел) (Воопшотен, Холандија, 3.Ⅷ 1924) – холандски политичар и меѓународен службеник. Министер за надворешни работи на Кралството Холандија (1973–1977; 1981–1982); прв Висок претставник на ОБСЕ за национални малцинства (1993-2000) со значаен ангажман во Република Македонија во процесот на остварување на правото на припадниците на албанското малцинство на високо… Continue reading ВАН ДЕР ШТУЛ, Макс

ВАНГЕЛИ, Жанета (Битола, 2. IX 1963) – сликарка, истакната авторка на инсталации, видео и филмски проекти. Дипломирала на Државната академија за уметност во Франкфурт на Мајна (1988). Ја претставила Република Македонија на Венециското биенале (2003). Работи дела во духот на неоконцептуалата, обработувајќи содржини со сложен антрополошки карактер: Порта (1994), циклус Непрестајна желба за вечност (1998),… Continue reading ВАНГЕЛИ, Жанета

ВАНГЕЛОВ, Атанас (с. Богданци, Гевгелиско, 6. Ⅱ 1946) – писател – поет, раскажувач, романсиер, драмски автор, есеист, преведувач, публицист, научен работник, универзитетски професор по теорија на литературата. Дипломирал, магистрирал и докторирал на Филолошкиот факултет во Скопје на Катедрата за југославистика. Тема на магистратурата: Артизмот и современата македонска литература (1977), а тема на докторската дисертација му… Continue reading ВАНГЕЛОВ, Атанас

ВАНГЕЛОВ,Димитар Јованов (с. Конопиште, Кавадаречко, 17. Ⅹ 1920 – Битола, 17. Ⅱ 1993) – спец. педијатар, учесник во НОБ. Дипломирал во Белград (1948), а педијатрија специјализирал во 1956 г. До пензионирањето (1985) работел во Битола како началник на Детското одд. и директор на Болницата. Во 1962 г. прв во Македонија, (заедно со соработниците) приме-нил ексангвино… Continue reading ВАНГЕЛОВ,Димитар Јованов

ВАНГЕЛОВА-СЛАВЈАНКА, Стерјана (с. Добролишта, Костурско, Егејскиот дел на Македонија, 1924) – деец на македонското и на грчкото комунистичко движење. Учествувала во Антифашистичкиот отпор (1941–1944). Во периодот на Граѓанската војна во Грција (1946–1949) била секретар на Окружниот комитет на АФЖ за Костурско и Леринско и организационен секретар на Главниот одбор на АФЖ за Егејска Македонија. Во… Continue reading ВАНГЕЛОВА-СЛАВЈАНКА, Стерјана

ВАНГЕЛОВСКА, Стојна (Скопје, 5. Ⅱ 1964) – економист, кошаркар. Завршила Економски факултет во Сараево и Виша тренерска школа во Белград. Играла за пр-Стојна Вангеловска волигашките кошаркарски екипи „Студент” од Скопје (1983/84), „Партизан” од Белград, „Јежице” од Љубљана, „Панатенаикос” од Атина, и „Тиквеш-Флорида” од Кавадарци (1993/94), со кои освоила повеќе државни и куп првенства. Била репрезентативка… Continue reading ВАНГЕЛОВСКА, Стојна

ВАНДАСОВА СЕСЕЛИКА (Сесели вандасии Хаѕек) – локален ендемит во флората на Република Македонија од фамилијата Апиацеае (=Умбеллиферае) (штитоцветни растенија). Се развива по варовничките камењари и карпи во околината на Прилеп – Козјак, Плетвар и Сивец. Вл. М. Билјана Ванковска

ВАНКОВСКА, Билјана (Скопје, 14. Ⅹ 1959) – универзитетски професор, политолог. Основно и средно образование завршила во Скопје. Дипломирала на Правниот факултет во Скопје (1982), магистрирала (1987) и докторирала на истиот факултет, на тема „Улогата на вооружените сили во политичкиот систем“ (1992). Избрана за асистент (1983), за доцент (1993), за вонреден (1998) и за редовен професор… Continue reading ВАНКОВСКА, Билјана

ВАНОВ, Димитрија (Скопје, 18. IX 1934) – архитект. Дипломирал на Архитектонскиот отсек на Техничкиот факултет во Скопје (1959). Магистрирал на Архитектонскиот факултет во Белград (1978). Целиот работен стаж го развива на Архитектонскиот факултет во Скопје, каде се здобил со звањето редовен професор по предметот Нацртна геометрија. Покрај со педагошката работа, се занимавал и со научноистражувачка… Continue reading ВАНОВ, Димитрија

ВАНОВСКИ, Бојан Јованов (Велес, 25. Ⅰ 1927) – спец. интернистгастроентерохепатолог, редовен проф. на Мед. ф. во Скопје. Дипломирал (1952) и специјализирал интерна медицина на Мед. ф. во Загреб. Од 1962 г. работи на Интерната клиника на Мед. ф. во Скопје. Од 1964 г. ја воведува дигестивната ендоскопија и е еден од нејзините основоположници. Објавил 249… Continue reading ВАНОВСКИ, Бојан Јованов

ВАПЦАРОВ, Борис (Банско, Пиринскиот дел на Македонија, 29. Ⅶ 1915 – Софија, ?) – политички активист, секретар на Обласниот комитет на БКП за Горноџумајска (Благоевградска) об-ласт, брат на поетот Никола Вапцаров. Заедно со брат му бил уапсен (4. Ⅲ 1942) и суден во процесот против Цола Драгојчева, Антон Ѓошев (Југов) и др., а потоа бил… Continue reading ВАПЦАРОВ, Борис

ВАПЦАРОВ, Иван (ЈОНКО) Проданичин (Банско, Пиринскиот дел на Македонија, 1861 – Софија, 21. Ⅰ 1939) – деец на македонското ослободително движење, војвода, татко на Никола и Борис Вапцарови. Член на ТМОРО (1896) и секретар на револуционерниот комитет во Банско (1901). Учесник во Илинденското востание (1903). По Востанието бил затворен во Солун и амнестиран по Младотурската… Continue reading ВАПЦАРОВ, Иван