Архиви: Енциклопедија

ФИЛИПОВСКИ-ДАМЕ, Чеде, (с. Никифорово, Гостиварско, 1923 – Радовишко, 26. Ⅵ 1945) – првоборец, народен херој. Бил ѕидарски работник во Белград. По Априлската војна се вратил во Македонија (1941), бил еден од организаторите на НОВ во Мавровскиот крај, член на КПЈ и на МК на КПЈ (1941), член на РК на Чеде Филиповски-Даме КПЈ за Маврово… Continue reading ФИЛИПОВСКИ-ДАМЕ, Чеде,

ФИЛИПОВСКИ, Антоние (Доне) Божинов (Куманово, 1920 – ПробиШтип, 3. Ⅳ 1944) – комунистички деец и организатор на НОБ во Кумановско. Се школувал во Железничарското занаетчиско училиште во Ниш, но бил исклучен поради комунистички пројави. По враќањето станал член на СКОЈ (1938) и на МК на СКОЈ во Куманово, завршил пи-Антонио Филиповски лотски курс во Скопје… Continue reading ФИЛИПОВСКИ, Антоние

ФИЛИПОВСКИ, Атанас (с. Сулдурци, Радовишко, 22. Ⅸ 1946) – град. инж., ред. проф. на Градежниот факултет во Скопје (1996) по предмети од областа на металните конструкции и испитувањето на конструкциите. Магистрирал во ИЗИИС (1978), докторирал на Градежниот факултет во Скопје (1988). Објавил учебници по метални, односно челични конструкции за Градежниот и Архитектонскиот факултет, единствени во… Continue reading ФИЛИПОВСКИ, Атанас

ФИЛИПОВСКИ, Ѓорѓи Стефанов (с. Сорович, Леринско, Егејскиот дел на Македонија, РГ, 6. Ⅴ 1919) – универзитетски професор, академик. Основно училиште и гимназија завршува во Битола. Студира агрономија во Земун (1937–1941) и дипломира во Софија (1942), каде што останува до 1944 г. како асистент по педологија. По ослободувањето е шеф на Отсекот за педологија и агрохемија… Continue reading ФИЛИПОВСКИ, Ѓорѓи Стефанов

ФИЛИПОВСКИ, Љупчо (Бел-град, 22. Ⅸ 1933) – архитект, редовен професор на Архитектонскиот факултет во Скопје по предметот Архитектонски конструкции. Дипломирал на Архитектонскиот отсек на Техничкиот факултет во Скопје (1958). Освен со педагошка, се занимава и со научноистражувачка, проектантска и со публицистичка дејност. Реализира повеќе станбени објекти во Скопје, во Кавадарци и во Кочани. Објавил повеќе… Continue reading ФИЛИПОВСКИ, Љупчо

ФИЛИПОВСКИ, Миле (с. Маврово, Гостиварско 1920 – Скопје, 22. Ⅴ 1986) – првоборец, генерал-полковик на ЈНА. Бил припадник на работничкото движење, член на КПЈ и учесник во НОБ (1941), борец во Кичевско-мавровскиот НОПО (1943), командант на баталјон и на Петнаесеттата македонска НОУ бригада. По Ослободувањето бил командант на воени гарнизони на ЈНА (Никшиќ и др.).… Continue reading ФИЛИПОВСКИ, Миле

ФИЛИПЧЕ, Добри Ставрев (Охрид, 28. Ⅶ 1946) – спец. гинеколог-акушер, редовен професор на Мед. ф. во Скопје. Мед. ф. завршил во Скопје (1970) и специјализирал гинекологија и акушерство (1973–1977). Работел на Гинеколошко-акушерската клиника (1971–2006) и бил нејзин директор (1998–2002). Магистрирал во Загреб (1978), а докторирал во Бел-град (1986). Основач е на првата балканска школа за… Continue reading ФИЛИПЧЕ, Добри Ставрев

ФИЛИПЧЕ, Илија Ставрев (Охрид, 28. Ⅶ 1946) – спец. по ОРЛ, редовен проф. на Мед. ф. во Скопје, редовен член на МАНУ о (од 2009). Образованието го завршува во Скопје, а како специјалист (1977) доедукацијата ја добива во Загреб, Париз, Лион, Безје, Цирих, Прага и Оклахома Сити. Основач на современата ото-неврохирургија и истакнат експерт од… Continue reading ФИЛИПЧЕ, Илија Ставрев

ФИЛМСКА ВОСПИТНО-ЕДУКАТИВНА ДЕЈНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА. Почетоците датираат од 1927 г., кога Хигиенскиот завод од Скопје започнал со редовни проекции на едукативни филмови. Оваа дејност ја продолжил и ја проширил Заводот за културно-просветен филм, формиран во 1956 г., користејќи го филмот како помошно средство во наставниот процес. Едукацијата за филмот се одвива преку форми за ширење… Continue reading ФИЛМСКА ВОСПИТНО-ЕДУКАТИВНА ДЕЈНОСТ ВО МАКЕДОНИЈА

ФИЛМСКА ДИСТРИБУЦИЈА ВО МАКЕДОНИЈА. Во почетокот на дваесеттите години од ⅩⅩ в. е регистриран првиот обид за занимавање со филмска дистрибуција – агентурата за промет со филмови на М. Асео и С. Мусафија. Со институционализирањето на македонската кинематографија по Ослободувањето, се формира дистрибутерската куќа „Македонија филм“, а со општествените промени во деведесеттите години доаѓа до… Continue reading ФИЛМСКА ДИСТРИБУЦИЈА ВО МАКЕДОНИЈА

ФИЛМСКА КРИТИКА И ПУБЛИЦИСТИКА ВО МАКЕДОНИЈА. Од 1921 г. во периодиката се востановени рубрики за филм-ска критика, тренд што продолжува и по Втората светска војна. Периодот на педесеттите години од ⅩⅩ в. претставува истражување на медиумската структура и тука се испробуваат Димитар Митрев, Јован Бошковски, Димитар Солев и многумина други од редот на писателскиот еснаф.… Continue reading ФИЛМСКА КРИТИКА И ПУБЛИЦИСТИКА ВО МАКЕДОНИЈА

ФИЛМСКИ АМАТЕРИЗАМ ВО МАКЕДОНИЈА. Со аматерските филмови на Кирил Миноски, Благоја Дрнков, Благоја Попстефанија и други (во втората половина на триесеттите години од ⅩⅩ в.) започнува развојот на филмскиот аматеризам кај нас. Веќе во 1950 г. е формиран Киносојузот на Македонија, како асоцијација на филмските аматери, а од 1996 г. тој е полноправен член на… Continue reading ФИЛМСКИ АМАТЕРИЗАМ ВО МАКЕДОНИЈА

ФИЛМСКОТО ПРОИЗВОДСТВО ВО МАКЕДОНИЈА. Со документарно-пропагандните филмови „Во избори за нови победи“ (Б. Дрнков) и „Жито за народот“ (Т. Попов), реализирани преку Филмско-Скопје, во 1947 г. започнува повоениот развој на филмското производство во Македонија. Најбројниот опус на документарни, играни и анимирани филмови се реализирани од долгогодишниот државен продуцент „Вардар филм“. Првото разбивање на тој монопол… Continue reading ФИЛМСКОТО ПРОИЗВОДСТВО ВО МАКЕДОНИЈА

ФИЛОВ, Богдан (Стара Загора, Бугарија, 28. Ⅲ 1883 – Софија, 1. Ⅱ 1945) – археолог и историчар на уметноста, профашистички премиер и регент на Бугарија. Завршува класична гимназија во Софија. Студира на Универзитетите во Визбург, Лајпциг и Фрајбург, каде што учи класична филологија, стара историја и археологија. Богдан Филов Докторирал во Фрајбург. Од 1920 г.… Continue reading ФИЛОВ, Богдан

„ФИЛОЗОФИЈА“ – единствено филозофско списание во РМ, гласило на (в.) Филозофското друштво на Македонија. Го издава изд. куќа Аз-Буки од Скопје и (в.) Институтот за филозофија. Излегува четирипати годишно (првиот број во јуни 2002). Ја продолжува традицијата на (в.) Филозофска трибина. Заклучно со 2006 г. се излезени 20 броја. Списанието го има следниов профил: студии,… Continue reading ФИЛОЗОФИЈА

ФИЛОЗОФИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА – форма на човековото духовно творештво што во себе опфаќа поглед на светот и стремеж да се сознае и да се објасни севкупната стварност; наставнонаучна дисциплина. Почетоците на филозофијата на почвата на Македонија се поврзани со појавата на словенската писменост. Творците на првото словенско писмо се и автори на првите филозофски текстови.… Continue reading ФИЛОЗОФИЈАТА ВО МАКЕДОНИЈА

„ФИЛОЗОФСКА ТРИБИНА“ – прво филозофско списание во Македонија што го издаваше ННСГ за филозофија при Филозофскиот факултет (Скопје) и Секцијата за филозофија при Друштвото за филозофија, социологија и политикологија на СРМ. Првиот број беше насловен „Билтен на Списанието Секцијата за фи„Филозофска трибина“ лозофија при Друштвото за филозофија, социологија и политикологија на СРМ“ (мај, 1978). Списанието… Continue reading ФИЛОЗОФСКА ТРИБИНА

ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ – високошколска и научна установа во областа на општествените науки, на која се образоваат главно наставнички кадри за работа во предучилишното, во основното и во средното образование. Филозофскиот факултет е прва национална високошколска и научна установа со која започнува конституирањето и развојот на првиот македонски универзитет – Универзитетот „Св. Кирил и Методиј“… Continue reading ФИЛОЗОФСКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ

ФИЛОЗОФСКО ДРУШТВО НА МАКЕДОНИЈА – здружение на граѓани кои се професионално поврзани или заинтересирани за филозофијата, првпат формирано во 1956 г. Во периодот 1967– 1975 г. дејствува како Друштво за филозофија и социологија на СРМ, кога се трансформира во Секција за филозофија при Друштвото за филозофија, социологија и политикологија на СРМ. Како Филозофско друштво на… Continue reading ФИЛОЗОФСКО ДРУШТВО НА МАКЕДОНИЈА

ФИЛОКРАТОВ МИР (336 г. пр. н.е.) – мир склучен помеѓу македонскиот крал Филип Ⅱ и Атина. Бил постигнат по предлог на атинскиот политичар Филократ, поради силната воена експанзија на Филип, во корист на македонскиот крал. До склучувањето на мирот три пратеништва на Атина (присутни се Демостен и Ајсхин) доаѓале во Пела и пратеништва на Филип… Continue reading ФИЛОКРАТОВ МИР

ФИЛОКСЕРА ЛОЗОВА ВОШКА ( . Пхѕллоџера вастатриџ Планцх.) – растителна вошка што е пренесена од Америка. Се размножува на многу специфичен начин. Мали бескрилни женки од овој вид се сместуваат на лозови листови и на бесполов начин (партеногенетски) создаваат голем број единки; тие се собираат на жилките од листовите и прават испакнувања (глуждови). Подоцна се… Continue reading ФИЛОКСЕРА ЛОЗОВА ВОШКА

ФИЛОТЕЈ (Негуш, ⅩⅤⅠⅠ–ⅩⅤⅠⅠⅠ в.) – јеромонах, охридски архиепископ (16. Ⅶ 1714 – 6. Ⅶ 1718), а потоа лишен од архиерејски и свештенички чин (4. Ⅱ 1719) и пратен во прогонство. Бил авантуристички самоволник што ја злоупотребувал својата положба. Во неговото време се засилило патријаршиското влијание, па без негова дозвола, цариградскиот патријарх Еремија Ⅳ, со помош… Continue reading ФИЛОТЕЈ

ФИНАЛНА ОБРАБОТКА НА ДРВОТО – дејност што се темели на физичките промени на дрвото низ технологиите на финалното производство. Во финалната обработка на дрвото се застапени главно механичките процеси, потоа хидротермичките процеси и во многу мала мера физичко-хемиските процеси во дрвната индустрија. Поради доминантноста на механичките процеси, финалната обработка на дрвото најчесто се нарекува финална… Continue reading ФИНАЛНА ОБРАБОТКА НА ДРВОТО

ФИНЕС – патна станица од римско време, забележана на Табула Појтингеријана (Ⅲ–Ⅳ в.), на делницата од римскиот пат помеѓу Стоби и Скупи. Името означува пограничен топоним. Се лоцира на границата на провинциите Дарданија и Македонија, јужнојугоисточно од Катланово, кај селата Рудник, Кожле или Крушје. ЛИТ.: Т. Томоски, Прилог за реконструкција на Табула Пеутингериана на делницата… Continue reading ФИНЕС