СВЕТИ ПАНТЕЛЕЈМОН

СВЕТИ ПАНТЕЛЕЈМОН“ – според која го носи и денешното голема трикорабна црква во Веиме. Статус на гратче добило во лес, со тремови од три страни, над ⅩⅠⅩ в. Меѓу двете светски војни кои (на катот) се изградени галеимало аграрно-занаетчиска фунрии. Врз основа на зачуваниот кција. Популациски започнува да натпис врежан над јужниот влез, расте по Втората светска војна. црквата била изградена во 1840 г. Денеска населението се состои и е дело на најпознатата градиглавно од Македонци (13.367 ж.), телско-зографско–копаничарска а од малцинствата има малку Влатајфа предводена од Андреј Дамси (149), потоа Турци (80) и Роми јанов. Семејството Рензовци– (72). Свети Николе е седиште на Дамјановци–Зографовци потекопштина која зафаќа површина нува од с. Тресонче, во пределот од 48.289 ха, има 33 населени месна Мала Река, а подоцна се насета со 18.497 ж. Од индустријата се лиле во с. Папрадиште (Велешзастапени прехранбената, текко). Семејната тајфа била органистилната и хемиската индустрија. зирана и специјализирана за да ги Во градот има гимназија, средно покрива сите потреби поврзани со земјоделско училиште и здравградбата, живописувањето и декоствен дом. рирањето на еден објект, корис-ЛИТ.: Мане Чучкови¢, Варошица Св. Ни-тејќи го трудот на одделни членокола на Овчем Пољу, „Гласник Скопског ви на сопственото семејство. Така, научног друштва“, књ. ⅩⅤ-ⅩⅤⅠ, Скопље, Ѓорѓи Дамјанов бил зограф, Ни1936; Попис на населението, домаќинствакола Дамјанов резбар, а Коста и та и становите во Република Македонија, 2002, кн. Џ, ДСЗ, Скопје, 2004. Ал. Ст. Андреј градители. Андреј Дамја-Иконостасот на црквата „Св. Пантелејмон“, Велес (1840) нов е роден во 1813 г. Проектира и гради поголем број цркви, меѓу кои: црквата „Св. Јован“ (Кратово) во Осоговскиот манастир, „Успение на Богородица“ (Ново Село, Штип), „Св. Никола“ (Куманово), „Св. Ѓорѓи“ (Смедерево, РС), како и цркви во Ниш, Сараево, Пирот, Мостар и др. ЛИТ.: К. Балабанов, Галерија на икони, Штип, 1972; К. Балабанов – А. Николовски манастирска црква во с. Нерези, на Водно (Скопје). Врз основа на зачуваниот натпис, била изградена и живописана во 1164 г. со средствата на „господин“ Алексеј, син на Константин Ангел и на Теодора, најмладата ќерка на импе-Панорама на Свети Николе раторот Алексеј И Комнен. ГрадеМанастирската црква „Св. Пантелејмон“, с. Нерези, Скопско (1164) на е од кршен камен, тули и малтер. Има комбиниран облик на слободен и впишан крст во правоаголен простор. На западната страна се наоѓа нартекс со полуобличест свод. Црквата е со пет куполи. Куполата над централниот дел на наосот е поголема, додека страничните се помали. Фасадите се оживеани со трифори, кои од внатрешната страна се заѕидани за да се создаде поголем прос-тор за сликање. Кон средината на ⅩⅤⅠ в. централната купола била урната, веројатно од силен земтој период. Во 1885 г. фрескоживописот од ⅩⅠⅠ и од ⅩⅤⅠ в. бил прекриен со сликарија од неуки мајстори. Во 1926 г., со залагање на историчарот на уметноста Никола Окуњев, е избришан дел од сликаријата со којашто биле покриени старите фрески во црквата. Сликарите на старата нерешка црква (веројатно двајца главни мајстори, чиишто имиња не ни се познати) спаѓаат во редот на најталентираните сликари на своето време. Сликајќи композиции од животот и страдањата Христови, Фреска: „Оплакувањето на Христос“ во црквата „Св. Пантелејмон“, с. Нерези, Скопско (1164) јотрес. Подоцна, таа била обнове-тие го потенцираат драматизмот, на и повторно живописана. Нови-дотогаш невиден во сликарството от фрескоживопис ги има сите ка-од тој период. Во првата зона се рактеристики на сликарството од претставени ликовите на светите Фреска: „Раѓањето на Богородица“ (детаљ) во црквата „Св. Пантелејмон“, с. Нерези, Скопско воини и другите високи црковни великодостојници. На ѕидовите, во допојасни претстави, се насликани светите бессребреници Кузман и Дамјан и Јован Претеча, а во цел раст св. Пантелејмон, патронот на црквата, и св. Трифун, на ѕидот во северната капела. Од композициите во втората зона посебно место заземаат: Оплакувањето Христово, Симнувањето од крстот, Влегувањето во Ерусалим, Преображението и големата композиција на Раѓањето на Богородица и Воведението Богородичино (на западниот ѕид). Фреско-сликарството на ѕидовите на црквата „Св. Пантелејмон“ во Нерези е едно од најзначајните сликарски остварувања не само во ⅩⅠⅠ в. во Македонија, туку и во средновековната уметност воопшто. Олтарниот простор е затворен со иконостас изработен во камен, кој потекнува од периодот на Фреска: „Симнувањето од крстот“ во црквата „Св. Пантелејмон“, с. Нерези, Скопско (1164) изградбата на црквата. Во рамките на иконостасот се наоѓаат и во штукатура изработените рамки за ликовите на св. Пантелејмон и Богородица со малиот Христос во рацете. Конаците во манастирскиот комплекс се обновени во поново време. ЛИТ.: В. Петкови¢, Преглед црквених споменика кроз повесницу српског народа, Београд, 1950, 210; В. Ј. –ури¢, Византијске фреске у Југославији, Београд, 1974, 13; Донка Барџиева-Трајковска, Св. Пантелејмон, Нерези, Скопје, 2004. К.Б.