АНТИФАШИСТИЧКО СОБРАНИЕ НА НАРОДНОТО ОСЛОБОДУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА

АНТИФАШИСТИЧКО СОБРАНИЕ НА НАРОДНОТО ОСЛОБОДУВАЊЕ НА МАКЕДОНИЈА (манастир „Св. Прохор Пчињски“, 2. Ⅷ 1944 – Скопје, 28–30. Ⅻ 1944; 14–16. Ⅳ 1945) – врховно претставничко и извршно тело, највисок орган на државната власт на ДФ Македонија. На Собранието учествувале над 60 делегати. Заседанието започнало во вечерните часови на 2 август 1944 г. и го отворил најстариот делегат Панко Брашнаров. Покрај Извештајот за работата на ИО, биле поднесени два реферата: „Борбата против окупаторот“ – политички оценки за текот на борбата, нејзината ослободителна цел и создавањето на македонската држава, и „Народно-демократската власт во Македонија – нејзината суштина и задачи“ – поопределени ставови за формирањето на новата власт и видувања за идниот уставноправен развој на Македонија. По усвојувањето на рефератите биле донесени девет документи (решенија, Декласедание кое исто така се одржало Делегати на Првото заседание на АСНОМ (манастирот „Св. Прохор Пчињски”, 2. Ⅷ 1944) избран Методија Андонов-Ченто, за потпретседатели Панко Брашнаров и Емануел Чучков, а за секретари Љубомир Арсов и д-р Владимир Полежиноски. Президиумот на АСНОМ истовремено ја вршел законодавната и извршната функција. Второто заседание на АСНОМ се одржало на 28-30 декември 1944 г. во Скопје, во услови на ослободена земја. Во документите е познато како Прво вонредно заседание, поради Деловникот според кој репесни, кои најчесто ги изведуваат две групи од по три пејачки. При пеење на оро или на жетва, тие меѓусебно си го олеснуваат пеењето, пеејќи во две групи, но истовремено и се натпејуваат, така што секоја испеана мелострофа од првата група, веднаш ја презема втората група, која буквално ја повторува нејзината целокупна мелопоетска содржина. ЛИТ.: Михаило Димоски, Орската традиција во село Ињево (Радовишко), Библиотека на списанието „Македонски фолклор“, Скопје, 1974, 20. Ѓ. М. Ѓ. Салата во која е одржано Првото заседание на АСНОМ (2. Ⅷ 1944) рација, Деловник и сл.), кои на заседанието му дале карактер на државно-конститутиво собрание. Во таа смисла посебно значење имаат Решението за одобрување на одлуките, решенијата, другите документи и активностите преземени од ИО и Гш до АСНОМ и Ре-Решението и Манифестот на Првото заседание на АСНОМ шението за АСНОМ за врховно, законодавно и извршно народно претставничко тело и највисок орган на државната власт во Демократска Федерална Македонија. Со првото решение бил потврден континуитетот на борбата, а со второто биле утврдени највисоките органи на државата. Со Декларацијата за основните права на човекот и граѓанинот ДФМ ги гарантирала демокртските права на граѓаните, без оглед на нивната верска и национална припадност, меѓу кои и правото на приватната сопственост. Документ со државотворно, историско и политичко значење е Решението за воведување на македонскиот јазик за службен јазик во македонската држава, врз база на кое почнале активности за утврдување на македонската азбука и правописот. Биле донесени и други документи, како, на пр., Решението за прогласување на 2 август за народен и државен празник на Македонија, Решението за искажување благодарност на македонската војска и др. значајни акти. Заседанието избрало Президиум (Претседателство) на АСНОМ од 22 члена. Президиумот од својот состав именувал повереници за одделните ресори. За претседател на Президиумот бил Делегати на Второто заседание на АСНОМ (Скопје, 28-30. Ⅻ 1944) довно заседание на АСНОМ се свикувало на 6 месеци, но, според неговата суштина, било редово заседание. На него биле разгледани резултатите од работата на поверенствата и другите органи на власта, а биле договорени задачите за идната работа. Третото заседание на АСНОМ се одржало на 14-16 април 1945 г. Со закон се трансформирало во Народно собрание на Македонија, а по изборот на Владата бил избран Президиумот на Народното собрание на Македонија, но со битно намалени функции. За претседател на Президиумот на НСМ бил избран Методија Андонов-Ченто, кој ја вршел функцијата до март следната 1946 година. ИЗВ.: АСНОМ. Документи од работата на Президиумот на АСНОМ меѓу Второто и Третото заседание и од Третото заседание на АСНОМ, т. И, кн. 3, избор и редакција д-р Новица Велјановски, Скопје, 1987; АСНОМ. Документи, т. И, кн. 4, Скопје, 1994; т. И, кн. 5, Скопје, 1994; т.И, кн. 6, Скопје, 2001. ЛИТ.: Д-р Новица Велјановски, АСНОМ. Државотворни димензии, Скопје, 1994; АСНОМ. Културолошки рефлексии, Скопје, 2004. Н. В.