Tag: Б

БАДЕВ, Јордан (Битола, 1888 – Софија, 1944) – бугарски литературен критичар, пројавен како екстремен портпарол на десницата во редовите на бројната македонска емиграција во Бугарија, врзан за милитантното крило на Тодор Александров и Иван Михаилов. Во текот на Втората светска војна отворено се става на страната на фашистичките кругови во Бугарија. Жестоко го напаѓа Венко… Continue reading БАДЕВ, Јордан

БАДЕВ, Никола (с. Глишиќ, Кавадаречко, 8. Ⅷ 1918 – Скопје, 25. IX 1976) – интерпретатор на македонски народни песни. По освојувањето на првото место на фолклорниот фестивал во Скопје (1948), забележан од етномузикологот Васил Хаџиманов, наскоро започнал и професионална кариера како пејач и инструменталист на тамбура (1950). Бил член на Народниот оркестар на Радио Скопје,… Continue reading БАДЕВ, Никола

БАДЕМ . (МИГДАЛ) (род Амѕгдалус Л., фам. Росацеае) – родот опфаќа околу 40 вида, распространети во Европа, Азија, Африка и во Северна Америка. Тоа се лис-Бадем (Амѕгдалус Л.) топадни дрвја или грмушки, со тесни елипсовидни листови, бели, розови или црвени, петтоделни цветови, а плодовите се сплескани коскички. Во РМ, спонтано или супспонтано, се застапени три… Continue reading БАДЕМ

БАДЕНТЕР, Робер (Роберт Бадинтер) (Париз, 30. Ⅲ 1928) – француски адвокат и политичар. Завршил студии по литература и право во Париз. Магистрирал на Универзитетот Колумбија (САД, 1949). Докторирал компаративно право во Париз (1951). Бил адвокат во Апелациониот суд во Париз (1951–1981), министер за правда на Франција (1981–1986) и претседател на Уставниот совет на Франција (1986–1995).… Continue reading БАДЕНТЕР, Робер

БАДЕРСКА КЛИСУРА – епигенетска клисура во долниот тек на Бадерската клисура реката Пчиња. Се протега помеѓу с. Бадер во Скопската Котлина до вливот на реката Пчиња во Вардар во должина од 9,5 км. Таа е всечена во палеозојски шкрилци помеѓу ридовите Каменица (479 м) и Ветерски Рид (508 м), на исток и Мрамор (418 м)… Continue reading БАДЕРСКА КЛИСУРА

БАДИВУКУ, Сихана Хусеин (Сихана Хусеин Бадивуку) (Приштина, 4. Ⅷ 1967) – виолинистка, унив. професор. Основно и средно образование завршила во Приштина, а потоа дипломирала на Конзерваториумот „Петар Илич Чајковски” во Москва. Постдипломски студии завршила во класата на проф. Е. Чугајева. Професор по виолина на Факултетот за музичка уметност во Приштина, концерт-мајстор на Гудачкиот оркестар на… Continue reading БАДИВУКУ, Сихана Хусеин

БАДНИК – ден спроти големиот празник Рождество Христово – Божик. Особено богати обичаи се изведуваат вечерта спроти Божик, кога се извршуваат последните подготовки за празникот. За него е карактеристична богатата трпеза со исклучиво посна храна: питулици, сарма, грав, компир, риба, зелник, овошје и сл. Обичај е по вечерата софрата да не се крева, туку така… Continue reading БАДНИК

БАЕЊА – вид архаичен остаток од ромската магија што Ромите ја наследиле, според верувањето, од Индија. И денес се бае за да оздрави детето, против уроци, демони, епилепсија, вртоглавица и сл. Тр. П. Георги Баждаров

БАЖДАРОВ, Георги (с. Горно Броди, Серско, Егејскиот дел на Македонија, 8. Ⅱ 1881 – Варна, 19. IX 1919) – новинар, публицист, историчар, револуционер и општественик. Завршил историја на Софискиот универзитет. Уште како ученик во Битолската гимназија влегол во редовите на ТМОРО. Како секретар на четата на Илија Крчовалијата (1901– 1903) учествувал во Илинденското востание. По… Continue reading БАЖДАРОВ, Георги

БАЗАЛТ – изливна, вулканска карпа од групата на габровите и базалтите, односно од групата на базичните магматски карпи. Се одликува со холокристалестопорфирска до витрофирско-порфирска структура и со масивна, флуидална до мандолесто-меуреста текстура. Базалтот обично се појавува во вид на сливови на лави или поголеми плочи, при што лачењето е најчесто столпчесто. Кај базалтите кои се… Continue reading БАЗАЛТ

БАЗЕРКОВСКИ-ЛАНСКИ, Стефан (Прилеп, 1921 – Прилепец, Прилепско, 20. Ⅻ 1942) – радиомеханичар и комунистички деец. Како член на СКОЈ (1940) и на КПЈ (1941), бил еден од организаторите на НОАВМ во Прилеп и Прилепско, борец во Прилепската партизанска чета (септемвриоктомври 1941) и во Првиот прилепски НОПО „Гоце Делчев“ (октомври–декември 1941), а по расформирањето на одредот… Continue reading БАЗЕРКОВСКИ-ЛАНСКИ, Стефан

БАЗИЛИКА ДЕ (Хераклеја Линкестис) – источно од градските бедеми натслоена од средновековна некропола. Во периодот 1980–1986 при ископувањето на трикорабната, гробишна Базилика Де – еџтра мурос, градена во времето на Јустинијан И, е откриена некрополата што егзистирала до крајот на Ⅵ век, за потоа во времето од крајот на Ⅹ-XI в. да се лоцира средновековна… Continue reading БАЗИЛИКА ДЕ

БАЗИЛИКА, ПАЛАТА НА ПРАВДАТА – базилика од почетокот на Ⅳ в. н.е. идентификувана како јавна градба – судница, откриена во Скупи. Се наоѓа во западниот дел од градот, со влезот ориентирана кон главната град-ска улица. Објектот (27,5 х 21,70 м) се состои од две простории: широка централна сала и обиколен коридор во облик на издолжена… Continue reading БАЗИЛИКА, ПАЛАТА НА ПРАВДАТА

БАЗИЛИКИ, РАНОХРИСТИЈАНСКИ – епископски, катедрални базилики (регистрирани околу 300) откриени во Скупи, Стоби, Лихнид, Хераклеја итн. Во Стоби се откриени 4 интра мурос и 4 еџстра мурос базилики. Најстара е Старата епископска базилика ( Ⅳ в. н.е.). Во Североисточна Македонија (Средоземна Дакија) кај две еџтра мурос базилики (Бегов Даб и Керамидница); во Виничко Кале (Виница)… Continue reading БАЗИЛИКИ, РАНОХРИСТИЈАНСКИ

БАЗНА ОРГАНСКА И НЕОРГАНСКА ХЕМИСКА ИНДУСТРИЈА ВО РМ – индустрија за производство на суровини за хемиската индустрија, од кои натаму се добиваат полупроизводи и на крај финални производи. На пример, со електролиза на готварска сол (НаЦл) се добиваат базните хемикалии хлор и натриумхидроксид. Со нив се произведуваат полупроизводи, како хартија, пластични маси и друго, а… Continue reading БАЗНА ОРГАНСКА И НЕОРГАНСКА ХЕМИСКА ИНДУСТРИЈА ВО РМ

БАЈАЗИД Ⅱ (Диметока, 1447 / 1448 / 1452/1453 – 26. Ⅴ 1512) – османлиски султан. Владеел со Македонија 30 години (5. Ⅴ 1481 – 25. Ⅳ 1512). Се посветил на внатрешното уредување на државата. Бил соборен од јаничарите (1512), а на власт дошол неговиот син Селим Ⅰ.Јавуз („Свирепиот”), кој го отрул. ЛИТ.: Х. Ј. Корнрумпф,… Continue reading БАЈАЗИД Ⅱ

БАЈАЗИД И (Одрин, 1354/1360 – Ахшехир 8. Ⅲ 1403) – четврти османлиски султан, познат како „Илдирим” („Молња”). Владеел со Македонија 13 години (28. Ⅵ 1389 – 28. Ⅶ 1402). Во негово време биле освоени Солун (април 1394, вторпат), Кратово (1390), Воден, Скопје (кр. на 1391 или поч. на 1392 г.), Серфиџе (1393) и други помали… Continue reading БАЈАЗИД И

БАЈАЛСКИ, Ристо (Солун, 27. IX 1916 – Скопје, 2. Ⅲ 1999) – национален комунистички деец и политичар. Како член на СКОЈ (1935) и на КПЈ (1936), бил секретар на МК на КПЈ (1936) и на Окружниот комитет на КПЈ во Гевгелија (1942 – почетокот на 1943). Во НОВ и ПОМ бил политички комесар на Гевгелискиот… Continue reading БАЈАЛСКИ, Ристо

БАЈАЛСКИ, Ристо (Стојаково, Гевгелиско, 1926 – Москва, 20. XI 1998) – новинар кој целосна афирмација постигнал пишувајќи долги години за „Борба” и „Политика”, неделникот НИН и Југословенската телевизија. Почнал во скопските спортски весници „Фискултурен глас”, „Спортски глас” и „Спорт” (1947-1951). Во „Нова Македонија” бил соработник во Внатрешнополитичката рубрика (1952) и дописник од Белград, известувал и… Continue reading БАЈАЛСКИ, Ристо

БАЈАЛСКИ, Ристо (Солун, 27. IX 1916 – Скопје, 2. Ⅲ 1999) – национален комунистички деец и политичар. Како член на СКОЈ (1935) и на КПЈ (1936), бил секретар на МК на КПЈ (1936) и на Окружниот комитет на КПЈ во Гевгелија (1942 – почетокот на 1943). Во НОВ и ПОМ бил политички комесар на Гевгелискиот… Continue reading БАЈАЛСКИ, Ристо

БАЈАЛСКИ, Ристо (Стојаково, Гевгелиско, 1926 – Москва, 20. XI 1998) – новинар кој целосна афирмација постигнал пишувајќи долги години за „Борба” и „Политика”, неделникот НИН и Југословенската телевизија. Почнал во скопските спортски весници „Фискултурен глас”, „Спортски глас” и „Спорт” (1947-1951). Во „Нова Македонија” бил соработник во Внатрешнополитичката рубрика (1952) и дописник од Белград, известувал и… Continue reading БАЈАЛСКИ, Ристо

БАЈАЛЏИЕВ, Димитар (с. Лагунци, Егејскиот дел на Македонија, 1944) – универзитетски професор, правник. Основно образование и гимназија завршил во Гевгелија. Дипломирал на Правниот факултет во Скопје (1968), каде што магистрирал (1977) и докторирал, бранејќи ја темата „Моралната основа на категоријата право“ (1985). Избран за асистент по предметот Теорија на државата и правото (1965), а потоа… Continue reading БАЈАЛЏИЕВ, Димитар

БАЈРАКТАРИ, Мехди (Гостивар, 7. Ⅰ 1936 – Скопје, 26. Ⅴ 1995) – актер во Албанската драма на Театарот на народностите во Скопје од 1954 г. Типичен карактерен актер со широк изразен дијапазон, со убава дикција и сценска појава. Со забележителен успех играше и во проекти на Турската драма. Поединечно гостувал на Фестивалот класика на југословенската… Continue reading БАЈРАКТАРИ, Мехди

БАЈРАКТАРОВА-ЃОРЧУЛОВСКА, Надежда Христова (Прилеп, 12. Ⅻ 1936) – специјалистортодонт, редовен професор на Ст. ф. Средно образование завршила во Струмица, Ст. ф. во Бел-град. Специјалист по ортодонција (1970), хабилитирала (1977) и докторирала (1986). Престојувала во Финска и во Норвешка. Публикувала 82 статии. Научниот интерес $ е фокусиран кон растот и развојот на структурите на краниофацијалниот комплекс.… Continue reading БАЈРАКТАРОВА-ЃОРЧУЛОВСКА, Надежда Христова