Tag: Е

ЕПАФРОДИТ ФИЛИПЈАНЕЦ, СВ. (втора пол. на Ⅰ в.) – македонски христијанин од Филипи, соработник на апостолот Павле и прв епископ на Филиписката црква – првата христијанска црква во Македонија и на европскиот континент. По него апостолот Павле го испратил своето библиско Послание до Филипјаните, напишано во Рим во 63 г. (Филип. 1, 1; 2, 25-30;… Continue reading ЕПАФРОДИТ ФИЛИПЈАНЕЦ, СВ

ЕПИГОНИ – момчиња (30.000) од горноиранските провинции, извежбани за војување на македонски начин и вклучени во македонската војска на Александар Македонски. ЛИТ.: Н. Г. Хаммонд анд Ф.Њ. Њалбанк, А Хисторѕ оф Мацедониа, вол. Ⅲ, Оџфорд, 1988. А. шук. 2

ЕПИГОНИ – наследници на Александар Македонски, кои владеат со царството (281–221 г. од пр.н.е.). Епигоните се и потомците на Александровите војсководци – дијадосите, кои ја прифаќаат идејата за создавање одделни, независни држави на териториите освоени од Александар Македонски. Тие формираат три големи кралства: Птолемаидите во Египет со Птолемај Ⅱ, Селевкидите во Азија со Антиох Ⅰ… Continue reading ЕПИГОНИ

ЕПИГОНИ – момчиња (30.000) од горноиранските провинции, извежбани за војување на македонски начин и вклучени во македонската војска на Александар Македонски. ЛИТ.: Н. Г. Хаммонд анд Ф.Њ. Њалбанк, А Хисторѕ оф Мацедониа, вол. Ⅲ, Оџфорд, 1988. А. шук. 2

ЕПИГОНИ – наследници на Александар Македонски, кои владеат со царството (281–221 г. од пр.н.е.). Епигоните се и потомците на Александровите војсководци – дијадосите, кои ја прифаќаат идејата за создавање одделни, независни држави на териториите освоени од Александар Македонски. Тие формираат три големи кралства: Птолемаидите во Египет со Птолемај Ⅱ, Селевкидите во Азија со Антиох Ⅰ… Continue reading ЕПИГОНИ

ЕПИР НОВ (Епирус Нова) – доцноримска провинција со седиште во Дирахион (Драч). Северниот дел од античкиот Епир, кој во 148 г. пр.н.е. влегол во рамките на провинцијата Македонија, во доцната антика (во времето на Константин) е издвоен како посебна провинција во рамките на диецезата Македонија: териториите на денешна Средна и Јужна Албанија, заедно со југозападните… Continue reading ЕПИР НОВ

ЕПИРСКА ДРЖАВА (1204–1340) – формирана од Михаил Ⅰ Ангел (1205–1215) по паѓањето на Цариград, на територијата од Драч до Коринт, со центар во Арта. Најголемата моќ ја достигнала во времето на Теодор И (1215–1230), кој го зазел Солун (1224) и ја издигнал во царство (1226/1227). Деспотот Михаил Ⅱ (1237–1271) го одделил Епир со Тесалија (1237),… Continue reading ЕПИРСКА ДРЖАВА

ЕРГАС, шмуел (Скопје, ⅩⅤⅠ в.) – еден од лидерите на скопската еврејска заедница. Се преселил во Дубровник (1560), каде што, заради високиот углед што го имало семејството, шмуел и неговиот брат Јицхак се стекнале со правото да бидат левантиски конзули во Дубровник. Ним им се приклучил и скопскиот Евреин Хаим Линдо, кој претходно бил конзул… Continue reading ЕРГАС, шмуел

ЕРЕБИЦИ (Пердиџ, Алецторис) – родови птици од фамилијата вистински кокошки (Пхасианидае), типични за отворени терени, кои се гнездат на земја. Од нив во Македонија се среќава еребица полска (Пердиџ пердиџ) и еребица камењарка (Алецторис граеца). ЛИТ.: Бирдс ин Еуропе: популатион естиматес, трендс анд цонсерватион статус, „БирдЛифе Интернатионал Цонсерватион Сериес”, 12, Цамбридге, 2004; Ц. Харрисон, Ан… Continue reading ЕРЕБИЦИ

ЕРЕМИЈА (Серско, ⅩⅤⅠ в.) – митрополит на Пелагониско-прилепската епархија на Охридската архиепископија. Бил ракоположен за митрополит (13. Ⅲ 1583) и го придружувал охридскиот архиепископ Гаврил во политичката мисија во Европа, во Австрија и во Италија (Рим, 1586). Архиепископот Атанасиј И (1598) го испратил во шпанија, а по враќањето (1598-1599) го придружувал архиепископот на патувањето во… Continue reading ЕРЕМИЈА

ЕРЕМИЈА -. еден од поголемите христијански православни празници, посветен на светиот пророк Еремиј (14/1 мај) кој живеел шест века пред Исус. Обичаите и верувањата поврзани со него се во функција на магиска заштита од змии, гуштери, жаби, желки и други влекачи. Вечерта спроти празникот, на стемнување, на кација ставаат жар, врз жарот ќуќур или исушен… Continue reading ЕРЕМИЈА

ЕРЕМИЈА (Серско, ⅩⅤⅠ в.) – митрополит на Пелагониско-прилепската епархија на Охридската архиепископија. Бил ракоположен за митрополит (13. Ⅲ 1583) и го придружувал охридскиот архиепископ Гаврил во политичката мисија во Европа, во Австрија и во Италија (Рим, 1586). Архиепископот Атанасиј И (1598) го испратил во шпанија, а по враќањето (1598-1599) го придружувал архиепископот на патувањето во… Continue reading ЕРЕМИЈА

ЕРЕМИЈА -. еден од поголемите христијански православни празници, посветен на светиот пророк Еремиј (14/1 мај) кој живеел шест века пред Исус. Обичаите и верувањата поврзани со него се во функција на магиска заштита од змии, гуштери, жаби, желки и други влекачи. Вечерта спроти празникот, на стемнување, на кација ставаат жар, врз жарот ќуќур или исушен… Continue reading ЕРЕМИЈА

ЕРЕМИЈА, поп (Ⅹ век) – ученик на поп Богомил и афирматор на богомилското учење. Неговите дуалистички апокрифни дела остро се осудени како еретички во Индексот на забранетите книги. Познато е неговото дело „Повест за крсното дрво” со тематика од Стариот и од Новиот завет. Се претпоставува дека бил автор и на други апокрифни книжевни дела,… Continue reading ЕРЕМИЈА, поп

ЕРЛАНГЕНСКИ РАКОПИС -. зборник со народни песни, ракопис откриен во Универзитетската библиотека во Ерланген, Германија (1913), пишуван со црквенословенска кирилица на 530 листови. Го проучил и со опширна воведна студија го објавил германскиот славист Герхард Геземан (1925). Тоа е калиграфски препис од постар (незачуван) ракопис, пишуван со т.н. дипломатска кирилица и украсен со богати барокни… Continue reading ЕРЛАНГЕНСКИ РАКОПИС

ЕРОЗИЈА . (лат. еродере – нагризува, струга) – процес на разрушување честици од почва, камења и други делови од подлогата под дејство на водата и ветерот, како и нивно пренесување и таложење во зарамнетите делови од релјефот. Врз типот и интензитетот на ерозијата влијаат разни фактори: климатски (дожд, ветер, сонце…), топографски (наклон, облик на падина,… Continue reading ЕРОЗИЈА

ЕРОЗИЈА НА ПОЧВАТА -. најраспространет и најважен вид на деградација на почвата. Ерозијата кај нас зависи од редица природни и антропогени фактори, меѓу кои на прво место е уништувањето на природната вегетација. Во далечното минато 95% од територијата на Република Македонијабила покриена со природна шумска вегетација. Со нејзиното уништување и деградирање се добиени големи површини… Continue reading ЕРОЗИЈА

ЕРОЗИЈА НА ПОЧВАТА -. најраспространет и најважен вид на деградација на почвата. Ерозијата кај нас зависи од редица природни и антропогени фактори, меѓу кои на прво место е уништувањето на природната вегетација. Во далечното минато 95% од територијата на Република Македонијабила покриена со природна шумска вегетација. Со нејзиното уништување и деградирање се добиени големи површини… Continue reading ЕРОЗИЈА НА ПОЧВАТА

ЕРОТЕЈ -(световното име: Лаврентие Давидов) (с. Варвара, Тетовско, ? – 1910) – игумен. Завршил ќелијно училиште во Софија и добил чин јеромонах. Служел во црквата „Св. Никола” во Тетово (1898). Бил игумен на Лешочкиот манастир „Св. Атанасиј” (1898– 1910). Се истакнал во настанот опеан во народната песна за сардисувањето на манастирот (1905), кога, со мудрост… Continue reading ЕРОТЕЈ

ЕСНАФИ – социјално-економски и професионално-сталешки организации и здруженија на занаетчиските производители, кои постоеле уште во античкиот период кај старите Египќани, Македонци, Евреи, Ерменци, Грци и Римјани, како колегии (коллегиа опифицум); во средниот век и во Византија како цехови (гилди, здруженија). Во поновиот период се развиени и во Османлиската Империја (до 70–80-тите години на ⅩⅠⅩ в.).… Continue reading ЕСНАФИ

ЕСПАРЗЕТА -. (Онобрѕцхис сатива Лам.; Онобрѕцхис вициаефолиа Сцоп.) – фам. Фабацеае. Познати се 126 вида. Кај нас се одгледува обичната еспарзета (Онобрѕцхис сатива Лам. или Онобрѕцхис вициаефолиа Сцоп.) Повеќегодишен и повеќеоткосен вид. Се одгледува за: зелена исхрана, сено, силажа, сенажа, растително брашно и е доста медоносна. Во Република Македонијае создадена сорта под името „Македонка”. П.… Continue reading ЕСПАРЗЕТА

ЕСПЕРАНТО ВО МАКЕДОНИЈА -. најпознат и најраспространет вештачки меѓународен јазик во светот, составен од полскиот очен лекар Лазарус Лудвиг Заменхоф (Бјалисток, 1859 – Варшава, 1917) под псевдонимот д-р Есперанто (оној што се надева). Тој го објавил и првиот учебник „Лингво Интернациа” (Варшава, 1887). Јазикот има 28 гласови. Неговата синтакса е словенска, а речникот е главно… Continue reading ЕСПЕРАНТО ВО МАКЕДОНИЈА

ЕСТЕТИКАТА ВО МАКЕДОНИЈА -. филозофска и културолошка дејност чии првични неинституционални форми се јавуваат во средновековното теолошко и книжевно творештво, во естетичките рефлексии на средновековната македонска уметност, македонското народно творештво, во периодот на македонскиот ⅩⅠⅩ в., особено преку идеите на Константин Миладинов и Григор Прличев, како и во периодот меѓу двете светски војни (Кочо Рацин… Continue reading ЕСТЕТИКАТА ВО МАКЕДОНИЈА

ЕСТЕТИЧКА ЛАБОРАТОРИЈА -. педагошка и истражувачка институција во рамките на (в.) Институтот за филозофија при Филозофскиот факултет во Скопје, што ја основа професорот по естетика и етика д-р Павао Вук-Павловиќ (в.) во 1959/60 г. Нејзината дејност беше насочена кон компаративно-естетички истражувања. Работата на лабораторијата ја организираат професорите Една од првите амбиентални инсталации направена во аулата… Continue reading ЕСТЕТИЧКА ЛАБОРАТОРИЈА