СТОПАНСКИТЕ УСЛОВИ ВО МАКЕДОНИЈА ВО ВРЕМЕТО НА БАЛКАНСКИТЕ И ПРВАТА СВЕТСКА ВОЈНА (1912–1918). Во текот на Балканските војни (1912–1913) и во Првата светска војна (1914–1918), кога Македонија непрекинато претставуваше полигон за воените дејства на завојуваните страни, настапи речиси целосно растројство во нејзиниот стопански живот и развој. Неповолните движења во бројната состојба на населението, започнати уште од порано и посебно поттикнати со Илинденското востание (1903), продолжија и натаму во текот на воените години 1912–1918. На крајот од Првата светска војна, кога Македонија беше распарчена помеѓу буржоазиите на соседните балкански држави (Грција, Бугарија, Србија и Албанија), таа се најде во вонредна стопанска истоштеност. Човечките загуби беа огромни. Крупниот и ситниот добиток беше десеткуван и реквириран за потребите на војските. Запуштени, необработени и незасеани останаа најголемиот дел од земјоделските површини. Положбата ја отежнуваа уште повеќе и нерасчистените имотно-правни односи во земјоделството. На напуштените имоти (чифлиците) на турските поданици, кои си отидоа од Македонија, стави рака новата, српска, државна власт. Селаните, како дотогашни обработувачи, останаа без сопственост на земјата, која со генерации ја обработуваа. Индустријата беше речиси наполно упропастена. На крајот од неколкуте војни – според многу сосема веродостојни извори – „не постоело ниту едно индустриско претпријатие способно за работа“. Занаетчиите беа наполно Бачило на планината Бистра упропастени и принудени да се преориентираат кон земјоделскисточарството, а во негови рамки, сточарството. Од една страна, от труд. Со воспоставувањето на особено кон финансирањето на шталското одгледување на добиновата вештачка граница спрема општествениот сектор. Во земја-токот (пред с“ на молзните крави) Егејскиот дел на Македонија, зата беа основани повеќе фарми, бараше големи количества храна, почнаа стопански да опаѓаат сите пред с“ за крупен добиток, при кои фармите не можеа да ги обезградови и места што се најдоа по што агрономите и ветеринарите бедат во земјата (и покрај опредедолжината или во близина на но-лениот увоз). Од друга страна, овги применуваа зоотехничките вата граница. чарството не успеа да се транмерки на организација на производството. Наспроти тоа, инвессформира во шталско. Во зимскија по Балканските војни, Скопје, 1981; Д-р ЛИТ.: Д-р Глигор Тодоровски, Македонитициите во индивидуалниот секте месеци, селењето на овците од Ристо Христов, Растројството на сто-тор беа многу мали, а знаењата планинските бачила во потоплите панскиот живот во Прилеп и Прилепско (квалификациите) и работните котлини речиси престана, поради за време на војните од 1912 до 1918 годинавики на индивидуалните селски што во тие месеци се вршеше прена, Прилеп и Прилепско 1893–1918, кн. Ⅱ, домаќинства скромни. кумерно колење и продажба на Прилеп, 1991. Р. Х. шталското производство беше приплодот (јагнињата). Овие при-СТОЧАРСТВО – сектор што ушчини, а и фактот што во зимскиот те пред Втората светска војна беше доста добро развиен. Пасиш-Број на грла во сточарството (1951-2005) тата на високите планини и проспосебен проблем во развојот на Во илјади грла траните котлини со блага клима Година Условни Говеда Свињи Овци Живина Кошници нудат поволни природни услови грла вкуп. со пчелиза развој на сточарството. Сточарството, во минатото и сега, не 1951 376 132 2.022 920 74 е значајно за стопанството само 1956 317 366 91 2.056 1.135 47 поради месото, туку е важно и поради млекото, сирењето, кашка1961 298 336 125 1.802 1.306 71 валот, маслото, волната и кожи1971 350 288 106 1.828 2.914 те. Во повоениот период, па с“ до 1981 431 392 192 2.127 4.314 104 денес, секторот забележува побрз пораст од растителното произ1991 282 171 2.251 4.563 76 водство. Тоа се должи на фактот 2005 248 156 1.244 2.617 67 што аграрната политика на држа-ИЗВ.: Статистички годишник на Република Македонија, Државен завод за статистика, вата беше повеќе свртена кон за соодветните години. период и овчарството се соочуваше со недостиг на храна, доведоа до неповолна состојба и фондот на грлата овци битно да се намали. Живинарството во Македонија забележа значителен подем во осумдесеттите и деведесеттите години од минатиот век (особено на кокошките несилки и бројлери), но во периодот на транзицијата дојде до повторен пад. ЛИТ.: Тодор Мировски, Стопанството на Вардарска Македонија меѓу двете светски војни, МАНУ, Скопје, 1998; Никола Узунов, Стопанството на Република Македонија 1945–1990, МАНУ, Скопје, 2001. Д. Н.