НАРОДНА БИБИОТЕКА „БРАЌА МИЛАДИНОВЦИ“ВО СКОПЈЕ (1935 –) – библиотека со 26 клона и библиобус: четири клона во Општина Центар, во населбите Бутел Ⅱ, Скопје-Север, Лисиче, „13 Ноември“, Пржино, Јане Сандански, Карпош Ⅲ, Тафталиџе, Карпош И, Ѓорче Петров И, Ѓорче Петров Ⅱ, Бит Пазар, Автокоманда, Ченто (3 библиотеки), Чаир, селата Радишани, Сан-Народната библиотека „Браќа Миладиновци“ во Скопје дево, Станица Зелениково – „Марко Цепенков“, Батинци, Драчево, Петровец и подвижен библиотечен фонд – Библиобус на Градската библиотека во Скопје. С. Мл.
МУЗЕЈ НА ГРАД СКОПЈЕ (Скопје, 1949) – општ музеј, основан по одделувањето од Народниот музеј. Посветен е на историјата на градот Скопје и неговата околина, од праисторијата до денешни дни. Како посебни оддели во него се застапени археологијата, етнологијата, историјата и историјата на уметноста. Основач бил Народниот одбор на Скопската околија, а денес работи под покровителство на Собранието на градот Скопје. Од 1970 г. е сместен во старата Железничка станица на повр2 шина од 4820 м . Располага со изложбен простор, работилници, канцеларии, лаборатории и библиотека. Во изминатиот период, преку редовната стручна работа, има прибрано над 16.000 музејски предмети. Дел од нив се изложени во постојаните поставки со етнолошка, историска и археолошка содржина. Приредува и повремени изложби од современата уметност. Во неговиот склоп работи и депандансот Музеј на старата скопска чаршија, сместен во Сули-ан, каде што има постојана изложба за нејзиното минато. ЛИТ.: Драган Петковски, Хисторијски музеји и збирке у музејима Македоније с посебним освртом на Музеј града Скопја, Загреб, 1976; ™орÚе Миљковиђ, Музејска делатност у Македонији, Скопје, 2001. К. Бог. Мизејот на Македонија
МАТЕМАТИЧКИ ИНСТИТУТ СО НУМЕРИЧКИ ЦЕНТАР на Универзитетот во Скопје (1966– 1977) – формиран заради интересот на општеството за кадри (математичари, инженери, економисти) што ќе работат во доменот на информатиката и применетата математика. Покрај редовниот состав, во него членуваа како надворешни соработници, математичарите од Математичкиот институт при ПМФ и од техничките факултети. Го раководеле, како директори: Б. Попов (1966-1969), Ѓ. Чупона (1969–1973), И. шапкарев (1973–1975) и Ж. Мадевски (1975– 1977). Во 1977 влезе во составот на Математичкиот факултет. Н. Ц. МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ
МЕДИЦИНСКИ ФАКУЛТЕТ ВО СКОПЈЕ. Владата на РМ на 6. Ⅲ 1947 г. донесе Указ за формирање на Мед. ф. во Скопје. На 17. Ⅲ е одржана првата седница на Наставничкиот совет, составен од Хируршките клиники на Медицинскиот факултет во Скопје 19 наставници избрани од Матичната комисија. За прв декан е избран проф. д-р С. Боздов, а за прв продекан проф. д-р М. Видаковиќ. Редовната настава на Мед. ф. во Скопје почнува на 3. Ⅺ 1947 со пристапното предавање по анатомија на доц. д-р Зденко Крижан. Првите две години наставата се одвивала во бараките на Хигиенскиот завод и на Средното медицинско училиште, а во 1949 г. е изградена главната институтска зграда. Посебна зграда за Институтот за судска медицина е изградена во 1955, за патофизиологија во 1964, а за Институтот за епидемиологија во 1984 г. Со Уредбата на Владата на РМ од септември 1947 г. бившата Земска болница во Скопје се трансформира во Клиники на Мед. ф. Во 1950 г. зградата на бившиот Уред е доделена на Клиниката за гинекологија и акушерство и на Клиниката за детски болести. Во 1952 г. е изградена поликлиничката зграда во која се сместуваат, покрај неколкуте поликлиники, и Клиниката за детски болести и Клиниката за кожни и венерични болес-ти, а во следната 1953 г. започнува изградбата на новиот Клинички блок, со чие завршување (1956) е добиен двојно поголем клинички простор. Во текот на следните неколку години (1957–1963) е доградена старата зграда за детски болести и во неа е сместена Клиниката за гинекологија и акушерство. Потоа се изградени Институтот за трансфузиологија, Институтот за радиологија и Институтот за радиотерапија. Во 1978 г. почнува изградбата на 3 нови згради (Инфективна клиника, Детска клиника и Кардиолошка клиника) завршени во 1986 г. Во 1982 г. почнува доградбата на Хируршките клиники што трае сè до 1990. Во 2004 г. почнува изградбата на новата Гинеколошко-акушерска клиника и кадровската состојба на Мед. ф. постигнува огромен напредок. Од 40 лекари во 1947 г., денес на Мед. ф. работат повеќе од 1000 вработени лекари, наставници и соработници, специјалисти и супспецијалисти во разни медицински дисциплини. Во 1972, по иницијатива на Катедрата за радиологија, е формирана Виша школа за радиолошки техничари, а почнува да работи во 1972/73 г. Под ова име школата работи (со прекин во 80-тите години) до 2003/04. Потоа, во согласност со ЕКТС, се воведуваат студиски програми за високо образование на стручни медицински сестри и стручни медицински техничари. Наставата е организирана во модули (посебно за секоја профилирана насока), во 6 семестри. Постојат 9 модули (меѓу кои се и радиолошките технолози, а до 2003 г. радиолошки техничари). Програмата во 2006 г. е ревидирана во согласност со Прописите на Болоњската декларија. Бр. Н.
„МАКЕДОНИЈА ПРОЕКТ“ АД, Скопје – проектантска организација основана во 1954 г. од комуналните организации „Архитект“ и Заводот за станбена изградба при НО на Собранието на градот Скопје. Сегашното име и дејноста на фирмата се утврдени во 1961 г. Од 1996 г. станува акционерско друштво. Има изработено голем број проекти за училишта, туристички и деловни објекти, сообраќај и др., а врши и консултантски услуги во земјата и во странство (Централна и Источна Европа, Северна Африка, Блиски Исток, Русија и во поранешните југословенски републики). ИЗВ.: Материјали од документацијата на „Македонија проект“, Скопје. Р. Д. МАКЕДОНИЈА САЛУТАРИС
МАКЕДОНСКАТА БЕРЗА НА ХАРТИИ ОД ВРЕДНОСТ АД СКОПЈЕ – прва организирана берза на хартии од вредност во РМ. Македонската берза за хартии од вредност (МБХВ) го организира тргувањето со хартии од вредност во РМ. Таа е основана на 13. Ⅸ 1995 г. од 13 банки, 3 осигурителни друштва и 3 штедилници, како акционерско друштво што работи врз непрофитна основа. Првото тргување на Берзата е организирано на 28. Ⅲ 1996 г. Во текот на првата година од постоењето (1996) е остварен скромен промет од 34,7 милиони денари (околу 670.000 евра). Тргувањето на МБХВ иницијално се одвиваше на „паркет“, но од април 2001 г. ваквиот начин на тргување се заменува со автоматизиран електронски систем на тргување што е наречен БЕСТ. Почнувајќи од 20. Ⅵ 2001 г. работи врз профитна основа. МБХВ претставува јавен, транспарентен и организиран пазар на кој се среќаваат понудата и побарувачката за хартии од вредност и се формираат нивните пазарни цени. Тргувањето на МБХВ се врши според одредени системи и процедури за тргување. Секоја трансакција со хартии од вредност се извршува со посредство на институција-членка на Берзата. Членки на МБХВ се брокерски друштва и банки. На Берзата постојат два главни пазарни сегмента: официјален и неофицијален пазар. Официјалниот пазар ги вклучува хартиите од вредност што се на котација на МБХВ, а тоа се хартии на поголеми компании, со поголема дисперзираност на акциите, и кои имаат значајни обврски да обелоденуваат информации за своето работење. Неофицијалниот пазар ги вклучува главно хартиите на релативно помали компании или компании со помала дисперзираност на акциите, а нивните обрски за обелоденување на информациите се нешто помали. Последните две години класичното берзанско тргување доживеа силен пораст: во те-Разгледување на Предлог-законот за основање на Македонската банка за поддршка на развојот кот на 2005 г. остварениот промет од 116,5 милиони евра претставуваше пораст од 143,5% во однос на 2004 г., додека прометот реализиран низ 2006 г. од 176,9 милиони евра претставуваше зголемување од 61,08% во однос на претходната година. Берзанскиот индекс на МБХВ, наречен МБИ–10 исто така оствари висок пораст: 129% – 2005 г. и 61,5% – 2006 г. Ваквиот висок раст на тргувањето на МБХВ произлезе од зголемената активност на странските инвеститори и од зголемениот интерес на домашните индивидуални инвеститори (т.е. физички лица) за тргување со ХВ. ИЗВ.: Годишен билтен на Македонската берза за хартии од вредност 2006, //њњњ.мсе.орг.мк//; Комисија за хартии од вредност на Република Македонија, (2006), Пазарот на хартии од вредност во Република Македонија: денес и утре //њњњ. мсе.орг.мк//. ЛИТ.: Македонска берза на хартии од вредност АД Скопје, 10 години Македонска берза, Скопје, 2006; В. Филиповски, Финансискиот сектор и економскиот развој во Република Македонија. Отворени предизвици на Македонската економија, МАНУ, Скопје, 2004, 357&379. В. Ф. МАКЕДОНСКА ДИНАСТИЈА
КОЊИЧКИ ТРКИ ВО СКОПЈЕ. Првпат се одржале во Скопје (1902). Во првата трка победил Хаџи Мехмед Черкез од Косово на дорат висок 141 см. Втор пристигнал Јусуф Исак Черкез од Косово на коњ зеленко висок 146 см. Во втората трка прв бил ша-бан од селото Добрево од Косово на дорат висок 131 см, а втор Хусеин од Смирна на коњ зеленко висок 151 см. Во третата трка прв пристигнал шабан, победникот од втората трка. Д. С.
КОНЦЕРТНА ДИРЕКЦИЈА НА МАКЕДОНИЈА, СКОПЈЕ (1951-1974) – основана 1951 г. во рам-музичките уметници на Македонија, а подоцна и на Музичката младина на Македонија. Нејзината основна задача била да организира концерти на музички уметници од земјата и од странство. Од 1975 г. станала самостојна организација, со посебно финансирање и управа, а прв нејзин директор бил Стојан Крстевски. До 1974 г., кога престанала со својата работа, неа ја воделе Васил ќортошев и Кирил Спировски. Од 1951 до 1974 г. оваа институција на концертните подиуми во Македонија, ги претстави најславните светски музички уметници од тој период. Ј. Т.
КАТЛАНОВО СКОПЈЕ . наоѓалиште на јаглен, на околу 25 км југоисточно од Скопје, во непосредна близина на с. Катланово. Од геолошки аспект, врз палеорелјефот на наоѓалиштето, трансгресивно и дискордантно лежи палеогениот седиментен комплекс. Плиоценскиот комплекс, кој лежи трансгресивно врз палеогенот, својот развој го индицира преку две суперпозициони фации: долна, глиновито-лапоровитопродуктивна, и горна чакалестопесоклива фација. Според квалитативните параметри, може да се констатира дека станува збор за јаглен од лигнитски тип. Вкупните геолошки резерви на јаглен, пресметани за горниот продуктивен хоризонт во наоѓалиштето изнесуваат околу 18,5 х 106 тони. ЛИТ.: Б. Андреевски, Јаглени: Генетски и квалитативни карактеристики, наоѓалишта на јаглен и заштита на животната средина, РГФ, Штип, 1995; П. Лазаров, и Т. Серафимовски, Наоѓалишта и појави на енергетски суровини во Република Македонија, Посебно издание бр. 6, РГФ, Штип, 1997. Т. Сер.
ЈАВНО ПРЕТПРИЈАТИЕ ЗА СТАНБЕН И СТАНБЕНО-ДЕЛОВЕН ПРОСТОР НА РМ, Скопје – формирано е како Завод за проектирање, студии и надзор (1954), кој со натамошната трансформација го менувал името. Има најголемо учество во изградбата на градот Скопје по земјотресот (1963). Изградени се бројни деловни и станбено-деловни објекти: ГТЦ, станбен комплекс Градски ѕид, театри, кина, библиотеки, Универзална сала, голем број од новите населби во Скопје (Карпош, Капиштец, 11 Октомври, Чаир, Аеродром, Ново Лисиче, Скопје Север, Радишани и др.), Од 1976 до 2005 г. се изграде2 ни 22.313 станови или 1.338.780 м станбено-деловна површина. ИЗВ.: Материјали од документацијата на ЈПСДП Скопје. Р. Д.
